Akrabalık Bağı ile ilgili Hadis-i Şerif

Akrabalık Bağı ile ilgili Hadis, Akrabalık Bağı nedir? Akrabalık bağının önemi ve bu konu hakkında Peygamber Efendimizden rivayet edilen Hadis-i Şerif. Sıla-i Rahim nasıl anlamalıyız? Hadisi şeriften çıkarmamız gereken dersler…

Akrabalık bağlarını yaşatmayı ifade eden kavram, Sıla-i rahim’dir. Birçoğumuzun belki de ilk defa duyacağı bu hadis-i şerifte, Hz. Peygamber, akrabalık bağını rahim olarak ifade etmektedir. Peki, Hadiste geçen akrabalık bağı neden rahim kelimesiyle anlatılmıştır?

Akrabalık Bağı ile ilgili Hadis-i Şerif

Ebû Hureyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Allah Teâlâ varlıkları yaratma işini tamamlayınca, akrabalık bağı (rahim) ayağa kalkarak:

– (Huzurunda) bu duruş, akrabalık bağını koparan (akrabalık bağı kopuk olan) kimseden sana sığınanın duruşudur, dedi.

Allah Teâlâ:

– Pekâlâ, seni koruyup gözeteni gözetmeme, seninle ilgisini kesenden rahmetimi kesmeme râzı değil misin? diye sordu.

Akrabalık bağı:

– Evet, râzıyım, dedi.

Bunun üzerine Allah Teâlâ:

– Sana bu hak verilmiştir, buyurdu.

Bunları anlattıktan sonra Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:

– İsterseniz (bunu doğrulayan) şu âyeti okuyunuz, buyurdu:

“Ey münâfıklar! Siz iş başına geçecek olursanız, yeryüzünde fesat çıkarır, akrabalarla ilginizi kesersiniz, değil mi? İşte Allah’ın lânete uğrattığı, kulaklarını sağır, gözlerini kör ettiği kimseler bunlardır” (Muhammed sûresi, 22-23). Buhârî, Tefsîru sûre 47, Edeb 13, Tevhîd 35; Müslim, Birr 16

Buhârî’nin bir rivayetine göre Cenâb-ı Hak şöyle buyurdu:

“Ey akrabalık bağı! Seni gözeteni gözetirim. Seninle ilgiyi kesenden ben de ilgimi keserim.” (Buhârî, Edeb 13)

Rivayet edilen akrabalık bağı ile ilgili diğer bir hadis-i şerifte ise;

Hz. Âişe’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Akrabalık bağı Arş-ı âlâ’ya tutunarak şöyle demiştir: Beni koruyup gözeteni, Allah koruyup gözetsin. Benimle ilgisini kesenden Allah rahmetini kessin.”  Buhârî, Edeb 13; Müslim, Birr 17

Hadisin Açıklaması

Hadis-i Şerifte, İslam dininde imandan yoksun ve iman zayıflığı olanların, Allah’ın koyduğu emir ve yasaklardan habersiz veya lakayt davrananların, sosyal, siyasi ve ahlaki işlerde başarılı olamayacaklarına, yetkilerini ve imkanları kötüye kullanacaklarına işaret edilmektedir. Allahu Teala, böyle kişilerin doğruları duyamayacağını, hakikati göremeyeceğini ayetle ifade etmektedir.

Kuran’ın hükümleri her asra baktığı gibi aynı mânâda bu asrın da bir hissesi bulunur. Yeryüzünde nifak ve fesat çıkaran, akrabalarla ilişkisini kesen, gaflet içinde fenalıklara sebep olan, lâkaytlıkta nefsine hizmet eden ki Kuran-ı Kerim bu kişileri münafık olarak tanımlıyor, böyle kişilerin iş başına geçmesinden, yönetimde bulunmasından şiddetle çekinmeli ve hatta korkmak gerekir.

Evet, sosyal ve içtimai hayattaki dengenin ve intizamın şartı, insanları birbirinden uzaklaştırmamak, ötekileştirmemek, birbirine düşman etmemek ve araya nifak sokmamaktır. Bu nedenle yönetimde ve idarede olanlar ve yüksek mevkide bulunanlar, halktan ve fakir ve yoksul toplumdan kompasın ki sıla-i rahim bozulmasın.

Sosyal hayatı ve toplum arasındaki dengeyi koruyan intizamın en büyük şartı, insan tabakaları arasında, etnik, ekonomik ve sosyal sınıfların ayrımının ortadan kalkmasıdır.

Bunun zıddı olarak, yüksek tabakadaki ve mevkideki kişilerden, halk tabakasına ve bilhassa yoksul, fakir topluma,  merhamet, ihsan, taltif yerine zulüm ateşleri, tahakkümler, şimşek gibi tahkirler yağıyor. Bunun neticesi olarak da aşağı tabakadan yukarı tabakaya hürmet, itaat, muhabbet yerine haset, kin ve nefret söylemleri yükselir.

Akrabalık bağı neden rahim kelimesiyle anlatılmıştır?

Arapça kökenli sıla kelimesi; ulaşmak, kavuşmak, irtibat-bağ anlamına gelir, rahim ise yine Arapça kökenli rahmetten gelir ve yakınlık, şefkat, merhamet, acıma, koruma anlamında kullanılır. Akrabalık ilişkilerini koruyup gözetme anlamına gelen sıla-i rahim, pek çok ayet ve hadiste, namaz ve zekât gibi farz ibadetlerden hemen sonra zikredilmesi, bu ibadetin önemini ortaya koymaktadır.

Akrabalığı sağlayan şey rahimdir. Birbiriyle akraba olan kimseler, nesilden nesile devam eden akrabalığın, bir anadan doğmakla yani bir başka ifadeyle akrabalığın bir rahimden başlayıp geldiğini görürler.

İnsanlar arasında akrabalık bağını kuran Allah Teâlâ’dır. Akrabaların birbirleri ile ilişkilerini kesmeyip akrabalık hukukunu devam ettirmeleri, ahlâkî ve dinî bir görevdir. Birbirlerine nikâh düşmeyecek kadar yakın olanların, hatta bir görüşe göre kan bağıyla bağlı bulunanların akrabalık bağını devam ettirmesi farz derecesindedir. Onların birbirleriyle ilgiyi kesmesi günahtır.

Nisâ sûresinin ilk âyetinde

“Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan; ikisinden birçok erkek ve kadın (meydana getirip) yayan Rabbinize karşı gelmekten sakının. Kendisi adına birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah’a karşı gelmekten ve akrabalık bağlarını koparmaktan sakının. Şüphesiz Allah, üzerinizde bir gözetleyicidir.” (Nisa – 1)

Allah’a karşı gelmekten sakının ifadesinin hemen arkasından akrabalık haklarına riayet etmemekten sakınılması isteniyor ki İslâm âlimleri bu âyete ve daha başka âyetlerle hadislere dayanarak sıla-i rahmi gözetmenin vâcip (farz derecesinde) ve sıla-i rahme riayetsizliğin haram olduğunu bildiriyor.

İlgili Diğer Konular 

• Akrabalık ile ilgili Ayetler
• Selam ile ilgili Ayetler ve Hadisler
• Muhammed Suresi Arapça-Türkçe Okunuşu ve Anlamı