Nasrettin Hoca Kimdir? Kısaca Hayatı ve Kişiliği

Nasrettin Hoca, 1209 yılında Eskişehir'in ilçesi Sivrihisar'a bağlı Hortu yöresinde doğmuş, 1284 yılında Konya’nın Akşehir ilçesinde vefat etmiştir.

4 Temmuz 2025

0 3.216 4 dakika okuma süresi

Nasrettin Hoca kimdir? Fıkraları, menkıbeleriyle günümüze kadar uzanan kıssalarıyla tanınan Nasrettin Hoca kimdir, kısaca hayatı ve kişiliği, biyografisi

Nasrettin Hoca, 1209 yılında Eskişehir’in ilçesi Sivrihisar’a bağlı Hortu yöresinde doğmuş, 1284 yılında Konya’nın Akşehir ilçesinde vefat etmiştir. Her yıl 5–15 Temmuz tarihleri arasında Nasrettin Hoca anma etkinlikleri kapsamında “Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Anma ve Mizah Günleri” düzenlenir.

1996 yılı UNESCO tarafından tüm dünyada Nasreddin Hoca Yılı olarak kutlanmıştır. Fıkralarıyla ve hikayeleriyle hepimizi güldüren ve zekâsıyla çağlara ışık tutan Nasreddin Hoca, bugün de yolumuzu aydınlatmaya devam ediyor.

Nasrettin Hoca Kimdir?

Nasreddin Hoca, 1209 yılında Eskişehir’in ilçesi Sivrihisar’a bağlı Hortu yöresinde doğmuştur. 1284 yılında Konya’nın Akşehir ilçesinde vefat etmiştir. Babası Hortu köyü imamı Abdullah Efendi, annesi aynı köyden Sıdıka Hatun’dur.

Babası köyün imamı, annesi ise ev hanımıdır. Babasının adı Abdullah, annesinin adı ise Sıdıka’dır.

Nasreddin Hoca, eğitimine babasının izinden devam etmiş ve medrese okuyarak imamlık yapmaya başlamıştır. Önce Sivrihisar’da medrese öğrenimi görmüş, babasının ölümü üzerine de Hortu’ya geri dönerek köy imamı olmuştur. 1237’de Akşehir’e yerleşen Nasrettin Hoca bir söylentiye göre medresede ders okutmuş, kadılık görevinde bulunmuştur. Bu görevlerinden dolayı kendisine Nasuriddin Hâce adı verilmiş, sonradan bu ad Nasrettin Hoca biçimini almıştır.

Nasreddin Hoca, Anadolu Selçukluları döneminde yaşamıştır. Bu dönem, Anadolu tarihinin en karmaşık dönemlerinden biridir. Hem bu ortamda hem de daha sonra yaşayan, sıkıntı içindeki halkın mizah anlayışının simgesi olmuştur. Günümüze kadar ulaşan ve sayısı oldukça çok olan Nasreddin Hoca fıkraları aslında anonim halk edebiyatı ürünleridir.

Bu fıkralarda halkın Nasreddin Hoca tipini sürekli işlediği görülür. Nasreddin Hocanın fıkralarını derleyen eski yazmalarla günümüzde yayımlanan fıkra kitapları karşılaştırıldığında, zaman içinde birçok yeni fıkranın da üretildiği görülmektedir. Nasreddin Hocanın fıkralarında ki kişiler pek kalabalık değildir. Başkahraman kendidir. Etrafında en çok görülenler karısı, eşeği ve komşularıdır. Fıkraların geçtiği, çevre köyle şehir arasındaki kasabadır.

Nasreddin Hoca’ya ait olan fıkraların 300 kadar olduğu sanılmaktadır. 1837 yılından bu yana zaman zaman basılı kitaplarda derlenen bu fıkralar 1857 yılından sonra Avrupa dillerine de çevrildi. Nasreddin Hoca, Türk halk düşüncesinin yetiştirdiği büyük bir bilgedir. İnce bir zekâ kıvraklığının, mizah gücünün yer aldığı, güldürürken düşündüren fıkralarında toplumsal karşıtlıklar, olumsuzluklar büyük bir ustalıkla sergilenir.

Akşehir kalesinin güneydoğusunda ki mezarlıkta Nasrettin Hoca adına yapılmış bir türbe vardır. Türbe, 1905’te yeniden onarılırken bulunan Nasreddin Hoca’ya ait bir yazıtta ölüm tarihi tersi olarak 386 biçiminde yazılıdır. Kızları Fatma Hatun ve Dürri Melek Hatun’a ait olduğu anlaşılan iki başka mezar taşındaki tarihlerde Nasreddin Hocanın yaşadığı döneme ilişkin bilgi verilmektedir.

Nasrettin Hoca’nın Kişiliği

Nasrettin Hoca, insanlara doğru yolu gösteren ve iyilikleri bildiren, doğru ve dürüst olmaya sevkeden ve kötülüklerden sakındıran bir veli şahsiyet idi. Bu işi yaparken tabiatı icabı kendisine has bir yol tutmuştur.

Nasrettin Hoca latifeli, nükteli şahsiyetiyle fert ve toplumu her yönüyle çok iyi tanımış, cemiyette gördüğü aksak yönleri düzeltmek için uğraşmıştır. Amacı nasihat etmek, öğüt vermek olan, bilgili, âlim ve sözü dinlenen bir kişidir.

Kısaca Nasreddin Hoca Kimdir?

13. yüzyılda (1208-1284) yaşadığı düşünülen, Türk-İslam kültürünün en ünlü mizah ve hikmet insanlarındandır.
Fıkraları hem eğlenceli hem de öğreticidir, toplumsal eleştiri ve hayat dersleri içerir.
Akşehir (Konya) ile özdeşleşmiştir, türbesi de buradadır.

Nasreddin Hoca’yı Anma Etkinlikleri

Akşehir’de her yıl 5-10 Temmuz arasında şenlikler düzenlenir.
Fıkra anlatma yarışmaları, gösteriler, sergiler ve kültürel etkinlikler yapılır.
Uluslararası Nasreddin Hoca Şenlikleri kapsamında yurt dışından da katılımlar olur.

Bu hafta, Nasreddin Hoca’nın hoşgörü, zeka ve nükte dolu mirasını yaşatmak için önemli bir fırsattır. 😊

Nasrettin Hoca’nın Eşeğe Ters Binmesinin Sebebi

Nasrettin Hoca’nın en akılda kalan latifesi veya şakası, eşeğe ters binmesidir. Halk arasındaki anlatılan hikayesi şöyledir;

Bir gün Hoca, camiden çıktığında eşeğine binerek, arkasına takılan bir kısım insanlarla birlikte eve dönerken birdenbire durur, eşekten iner ve yüzü insanlara dönük olarak eşeğe ters biner, yani semere ters oturur. Bunu görenler yaptığı hareketin nedenini sorarlar.

Hoca şöyle der:

— Düşündüm taşındım, eşeğime böyle binmeye karar verdim çünkü saygısızlığı hiç sevmem. Siz önüme düşseniz, arkanızı bana dönmüş olacaksınız; usulsüzlük saygısızlık olur. Ben önde gitsem, size arkamı çevirmiş olacağım ki bu da doğru değildir. Böyle ters bindiğim zaman ise hem ben önünüzden giderim, siz de ardımdan gelmiş olursunuz; hem de karşı karşıya bulunuruz!

Nasrettin Hoca Türbesi

Konya’nın Akşehir ilçesinde bulunan Nasrettin Hoca Türbesi tüm vatandaşlar tarafından sürekli ziyaret edilen bir noktadır.

Türbenin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte zaman zaman onarım ve tadilatlardan geçtiği için orijinal yapısından uzaklaşmış bir tarihi yapıdır. Geçirdiği onarımlar sayesinde günümüze sağlam bir şekilde gelebilen Nasrettin Hoca Türbesi, muazzam bir görüntüye sahiptir.

Türbenin üzerinde külahlı bir çatı vardır. Çatı 12 köşelidir.

Fıkralarıyla ve menkibeleriyle hepimizi güldüren ve zekâsıyla çağlara ışık tutan Nasreddin Hoca, bugün de yolumuzu aydınlatmaya devam ediyor. Çocuklar için günümüzde bir çok Nasreddin Hoca fıkrası ve hikayeleri kitap şeklinde hala büyük bir rağbet görmektedir.

Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Anma ve Mizah Günleri

5 Temmuz Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Anma ve Mizah Günleri, Türk mizahının ve halk bilgeliğinin efsanevi ismi Nasreddin Hoca‘nın anıldığı, felsefesinin ve nüktelerinin yaşatıldığı büyük bir kültür şenliğidir. Her yıl 5-10 Temmuz tarihleri arasında Konya’nın Akşehir ilçesinde düzenlenen bu etkinlikler, 1959’dan beri kesintisiz devam ederek Türkiye’nin en köklü festivallerinden biri haline gelmiştir.

Bu günde, Nasreddin Hoca temsilen türbesinden uyandırılır ve Akşehir sokaklarında gezer. Daha sonra eşini de alarak Akşehir Gölü’ne gider ve göle maya çalar.

Bu etkinlik, 66. Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Şenliği programı kapsamında gerçekleşecek olup, şenlikler 5–15 Temmuz 2025 tarihleri arasında düzenlenecektir. Ayrıca bu gün, Nasreddin Hoca Şenliği’nin açılış tarihi olarak kabul edilmekte ve 10 gün süren kutlamalar buradan başlamaktadır.

Nasreddin Hoca’nın mizah yoluyla insanlara düşündüren mesajlar verdiği bu anma haftası, hem kültürel mirasımızı yaşatmak hem de eğlenceli bir ortamda toplumun her kesimiyle buluşmak amacıyla her yıl büyük bir coşkuyla kutlanmaktadır.

Pratik Bilgiler

Yer: Akşehir, Konya (Nasreddin Hoca Türbesi ve etkinlik alanları).
Tarih: 5-10 Temmuz (2025’te 5-15 Temmuz).
Detaylı Program: Akşehir Belediyesi resmi sitesinden takip edilebilir.

Bu şenlikler, Nasreddin Hoca’nın hoşgörü, adalet ve pratik zeka mirasını kuşaklara aktarmayı amaçlar. Katılımcılar hem eğlenir hem de felsefi derinlik taşıyan mesajlarla buluşur 😊