Nasrettin Hoca Kimdir?

Nasreddin Hoca, 1209  yılında Eskişehir’in  ilçesi Sivrihisar’a bağlı Hortu yöresinde doğmuştur. 1284 yılında Konya’nın Akşehir ilçesinde vefat etmiştir. Babası Hortu köyü imamı Abdullah Efendi, annesi aynı köyden Sıdıka Hatun’dur.

Babası köyün imamı, annesi ise ev hanımıdır. Babasının adı Abdullah, annesinin adı ise Sıdıka’dır.

Nasreddin Hoca, eğitimine babasının izinden devam etmiş ve medrese okuyarak imamlık yapmaya başlamıştır. Önce Sivrihisar’da medrese öğrenimi görmüş, babasının ölümü üzerine de Hortu’ya geri dönerek köy imamı olmuştur. 1237’de Akşehir’e yerleşen Nasrettin Hoca bir söylentiye göre medresede ders okutmuş, kadılık görevinde bulunmuştur. Bu görevlerinden dolayı kendisine Nasuriddin Hâce adı verilmiş, sonradan bu ad Nasrettin Hoca biçimini almıştır.

Nasreddin Hoca, Anadolu Selçukluları döneminde yaşamıştır. Bu dönem, Anadolu tarihinin en karmaşık dönemlerinden biridir. Hem bu ortamda hem de daha sonra yaşayan, sıkıntı içindeki halkın mizah anlayışının simgesi olmuştur. Günümüze kadar ulaşan ve sayısı oldukça çok olan Nasreddin Hoca fıkraları aslında anonim halk edebiyatı ürünleridir. Bu fıkralarda halkın Nasreddin Hoca tipini sürekli işlediği görülür. Nasreddin Hocanın fıkralarını derleyen eski yazmalarla günümüzde yayımlanan fıkra kitapları karşılaştırıldığında, zaman içinde birçok yeni fıkranın da üretildiği görülmektedir. Nasreddin Hocanın fıkralarında ki kişiler pek kalabalık değildir. Başkahraman kendidir. Etrafında en çok görülenler karısı, eşeği ve komşularıdır. Fıkraların geçtiği, çevre köyle şehir arasındaki kasabadır.

Nasreddin Hoca’ya ait olan fıkraların 300 kadar olduğu sanılmaktadır. 1837 yılından bu yana zaman zaman basılı kitaplarda derlenen bu fıkralar 1857 yılından sonra Avrupa dillerine de çevrildi. Nasreddin Hoca, Türk halk düşüncesinin yetiştirdiği büyük bir bilgedir. İnce bir zekâ kıvraklığının, mizah gücünün yer aldığı, güldürürken düşündüren fıkralarında toplumsal karşıtlıklar, olumsuzluklar büyük bir ustalıkla sergilenir.

Akşehir kalesinin güneydoğusunda ki mezarlıkta Nasrettin Hoca adına yapılmış bir türbe vardır. Türbe, 1905’te yeniden onarılırken bulunan Nasreddin Hoca’ya ait bir yazıtta ölüm tarihi tersi olarak 386 biçiminde yazılıdır. Kızları Fatma Hatun ve Dürri Melek Hatun’a ait olduğu anlaşılan iki başka mezar taşındaki tarihlerde Nasreddin Hocanın yaşadığı döneme ilişkin bilgi verilmektedir.

Nasrettin Hoca’nın Kişiliği

Nasrettin Hoca, insanlara doğru yolu gösteren ve iyilikleri bildiren, doğru ve dürüst olmaya sevkeden ve kötülüklerden sakındıran bir veli şahsiyet idi. Bu işi yaparken tabiatı icabı kendisine has bir yol tutmuştur.

Nasrettin Hoca latifeli, nükteli şahsiyetiyle fert ve toplumu her yönüyle çok iyi tanımış, cemiyette gördüğü aksak yönleri düzeltmek için uğraşmıştır. Amacı nasihat etmek, öğüt vermek olan, bilgili, âlim ve sözü dinlenen bir kişidir.

Nasrettin Hoca’nın Eşeğe Ters Binmesinin Sebebi

Nasrettin Hoca’nın en akılda kalan latifesi veya şakası, eşeğe ters binmesidir. Halk arasındaki anlatılan hikayesi şöyledir;

Bir gün Hoca, camiden çıktığında eşeğine binerek, arkasına takılan bir kısım insanlarla birlikte eve dönerken birdenbire durur, eşekten iner ve yüzü insanlara dönük olarak eşeğe ters biner, yani semere ters oturur. Bunu görenler yaptığı hareketin nedenini sorarlar.

Hoca şöyle der:

— Düşündüm taşındım, eşeğime böyle binmeye karar verdim çünkü saygısızlığı hiç sevmem. Siz önüme düşseniz, arkanızı bana dönmüş olacaksınız; usulsüzlük saygısızlık olur. Ben önde gitsem, size arkamı çevirmiş olacağım ki bu da doğru değildir. Böyle ters bindiğim zaman ise hem ben önünüzden giderim, siz de ardımdan gelmiş olursunuz; hem de karşı karşıya bulunuruz!

Nasrettin Hoca Türbesi

Konya’nın Akşehir ilçesinde bulunan Nasrettin Hoca Türbesi tüm vatandaşlar tarafından sürekli ziyaret edilen bir noktadır.

Türbenin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte zaman zaman onarım ve tadilatlardan geçtiği için orijinal yapısından uzaklaşmış bir tarihi yapıdır. Geçirdiği onarımlar sayesinde günümüze sağlam bir şekilde gelebilen Nasrettin Hoca Türbesi, muazzam bir görüntüye sahiptir.

Türbenin üzerinde külahlı bir çatı vardır. Çatı 12 köşelidir.