İnternet ne zaman icat edildi? Web, internet nasıl başladı? İnternet nedir ve nasıl çalışır? İnterneti kim buldu, icat etti, ilk ne zaman ortaya çıktı? Dünyada ilk defa internet nerede kullanılmıştır? Dünyadaki ilk internetin adı nedir? İnternet ne zaman icat bulundu? Neden İnternet denir?
Peki Türkiye’ye ilk interneti kim getirdi? İnternet ilk olarak kim tarafından, nerede, ne zaman ve nasıl icat edildi, bulundu? Türkiye’de İnternet ilk kez ne zaman ve nerede kullandı? İşte Dünyada ve Türkiye’de internetin kısa tarihi ve kökeni hakkında detaylı, kapsamlı bilgiler ve İnternet hakkında bilmeniz gereken her şey…
Çoğumuzun İnternet olarak düşündüğü şey aslında işlemin güzel yüzüdür- tarayıcı pencereleri, web siteleri, URL’ler ve arama çubukları. Ancak gerçek İnternet, bilgi sahasının arkasındaki beyin, World Wide Web’e ulaşmadan önce birinin geliştirmesi gereken karmaşık bir protokoller ve kurallar dizisidir. İnternetin kökenleri 1950’lerin ABD’sine dayanmaktadır.
İnternet Nedir?
Bazen basitçe “Net” olarak adlandırılan İnternet, dünya çapında kullanılan, diğer akıllı cihazlar aracılığıyla veri ve bilgi iletmeyi/almayı sağlayan bir bilgisayar ağları sistemidir. İnternet, dünyanın en popüler ağıdır. 1969’da bir akademik araştırma projesi olarak başladı ve 1990’larda küresel bir ticari ağ oldu. Günümüzde, Nisan 2022 itibariyle dünya çapında beş milyardan fazla internet kullanıcısı var ve bu da küresel nüfusun yüzde 63,1’ine denk geliyor.
İnternet âdemi merkeziyetçiliği ile dikkat çekicidir. Kimse internete veya ona bağlanabilecek kontrollerin sahibi değildir. Bunun yerine, binlerce farklı kuruluş kendi ağlarını işletiyor ve gönüllü bağlantı anlaşmaları müzakere ediyor.
Çoğu kişi bir web tarayıcısı kullanarak internet içeriğine erişir. Gerçekten de, web o kadar popüler hale geldi ki, birçok insan internet ve web’e eşanlamlı olarak yanlış davranıyor. Ancak gerçekte, web birçok internet uygulamasından sadece biridir.
İnternet, birbirleriyle çok hızlı bir şekilde bilgi alışverişi yapabilen, ağa bağlı bilgisayarların dünya çapında bir network sistemidir. İnter (arasında) ve net (ağ) kelimelerinin birleşmesinden oluşur. Bu da “Ağlar arasında” anlamına gelir.
İnternet, network ağı olarak adlandırılır, çünkü aralarında iletişimi mümkün kılan kablolar ve telefon hatları ile birbirine bağlanan küresel bir bilgisayar ağıdır. Bir milyon küçük heterojen bilgisayar ağı üzerinden küresel bir ağ olarak tanımlanabilir.
İnternet ne zaman icat edildi?
İlk olarak 1950 yıllarında Amerika’da temeli atılan internet, takip eden 1960 ile 1970 yıllarında geliştirilmiş ve şu an günümüz interneti halini alması 1989 yılında gerçekleştirilmiştir.
İnternet, 1960’larda ABD hükümet araştırmacılarının bilgi paylaşması için bir yol olarak başlamıştı. 60’lı yıllarda bilgisayarlar büyük, ağır ve hareketsizdi ve herhangi bir bilgisayarda depolanan bilgileri kullanmak için ya bilgisayarın bulunduğu yere seyahat etmek ya da geleneksel posta sistemi aracılığıyla gönderilen manyetik bilgisayar bantlarına sahip olmak gerekiyordu.
İnternetin oluşumundaki bir başka etken de Soğuk Savaş’ın ısınmasıydı. Sovyetler Birliği’nin Sputnik uydusunu fırlatması, ABD Savunma Bakanlığı’nı nükleer bir saldırıdan sonra bile bilginin hala dağıtılabileceğini düşünmeye teşvik etti.
İnternet, ABD Savunma Bakanlığı’nın 1969 yılında ileri araştırma projeleri ajansı (ARPA, şimdi DARPA – Defence Advanced Research Project Agency) tarafından finanse edilen akademik bir araştırma ağı olan Arpanet olarak başladı. Proje bir ARPA yöneticisi olan Bob Taylor tarafından yönetildi ve 1970’lerin başında ağ Bolt, Beranek ve Newman danışmanlık şirketi tarafından inşa edildi.
İlk ARPANET bağlantısı, California Üniversitesi, Los Angeles (UCLA) ile Stanford Araştırma Enstitüsü arasında 29 Ekim 1969’da saat 22:30’da kuruldu. Paket anahtarlama ve dinamik kaynak tahsisine dayalı olarak, ARPANET’in bu ilk dijital olarak bilgi paylaşımı, İnternet devrimini başlattı.
1973’te yazılım mühendisleri Vint Cerf ve Bob Kahn, ARPANET için yeni nesil ağ standartları üzerinde çalışmaya başladı. TCP/IP olarak bilinen bu standartlar, modern internetin temeli haline geldi. ARPANET, 1 Ocak 1983’te TCP/IP kullanmaya geçti. Bundan önce, çeşitli bilgisayar ağlarının birbirleriyle iletişim kurmak için standart bir yolu yoktu. Transfer Kontrol Protokolü/Ağ Protokolü (TCP/IP) adı verilen yeni bir iletişim protokolü bu farklı ağlardaki farklı bilgisayar türlerinin birbirleriyle “konuşmasına” veya iletişimine izin verdi.
Ticari İnternet Servis Sağlayıcıları(ISS) 1989 yılında Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’da ortaya çıktı. ARPANET 1990 yılında hizmet dışı bırakıldı.
Bu nedenle 1 Ocak 1983, İnternetin resmi doğum günü olarak kabul edilir.
İnterneti Kim Buldu?
Bilgisayar bilimcileri Vinton Cerf ve Bob Kahn, bugün kullandığımız İnternet iletişim protokollerini ve “İnternet İletişimi” olarak adlandırılan sistemi icat etmeleriyle tanınırlar.
İnterneti kimse icat etmedi. Ağ teknolojisi ilk geliştirildiğinde, bir dizi bilim insanı ve mühendis ARPANET’i oluşturmak için araştırmalarını bir araya getirdi. Daha sonra, diğer mucitlerin çalışmaları ve icatları, bugün bildiğimiz şekliyle web’in yolunu açtı.
Paul Baran (1926–2011); ARPA’nın araştırmalarıyla ve bilgisayar ağlarının geliştirilmesinde öncü olan Polonyalı bir Amerikalı mühendisti.
Lawrence Gilman Roberts (1937–2018); ARPA’da bilgisayar ağlarının geliştirilmesinden sorumlu baş bilim insanıydı. 2001’de “İnternetin gelişimi için” Draper Ödülü’nü ve 2002’de Principe de Asturias Ödülü’nü alan Amerikalı bir mühendisti.
Leonard Kleinrock (1934 – ); Lawrence Roberts ile birlikte dağıtılmış bir ağ oluşturmaya çalışan Amerikalı bir bilim adamı. Kleinrock, 1964 yılında doktorasında mesaj anahtarlama ağlarındaki gecikmeleri modellemek için kuyruk teorisinin uygulanmasına öncülük etti.
Donald Watts Davies (1924–2000); Birleşik Krallık Ulusal Fizik Laboratuvarı’nda çalışan İngiliz bilim adamı ve bilgisayar bilimcisiydi. 1965 yılında bilgisayar ağlarında veri iletişiminin baskın temeli olan paket anahtarlamayı tasarladı.
Bob Kahn (1938–) ve Vint Cerf (1943–); Verilerin bir ağ üzerinden nasıl hareket ettiğini yöneten protokoller seti olan TCP/IP’yi geliştiren Amerikalı bilgisayar bilimcileridir. Bu, ARPANET’in bugün kullandığımız internete dönüşmesine yardımcı oldu. Vint Cerf, ‘internet’ kelimesinin ilk yazılı kullanımıyla tanınır.
Robert Elliot Kahn ve Vint Cerf Amerikalı bir elektrik mühendisleridir. 2004’te Kahn, TCP/IP üzerindeki çalışmaları nedeniyle Vint Cerf ile Turing Ödülü’nü kazanmıştır. Kahn ve Cerf “İnternetin babalarından” olarak tanınmaktadır.
“İnternetin yaratılmasındaki rolümü açıklamam istendiğinde genellikle bir şehir örneğini kullanırım. Yolları, işleri A noktasından B noktasına götüren altyapıyı inşa etmeye yardım ettim.” – Vint Cerf, 2007
Paul V. Mockapetris (1948–) ve Jonathan Bruce Postel (1943–1998); İnternet Alan Adı Sistemini icat eden Amerikalı bilgisayar bilimcisi ve İnternet öncüsüleridirler Özellikle ‘internetin telefon rehberi’ olarak bilinen DNS’nin mucitleridir.
Tim Berners-Lee (1955–); HTML, HTTP, URL’ler ve web tarayıcıları gibi bugün hala kullandığımız ilkelerin çoğunu geliştiren World Wide Web’in yaratıcısıdır.
Marc Lowell Andreessen (1971–); Amerikalı bir girişimci, yatırımcı ve yazılım mühendisidir. Yaygın olarak kullanılan ilk web tarayıcısı. Mosaic’in mucididir. Netscape’in kurucu ortağı ve Silikon Vadisi risk sermayesi şirketi Andreessen’in kurucu ortağı ve genel ortağıdır.
Al Gore interneti mi icat etti?
ABD Eski Başkan Yardımcısı Al Gore’un internetin icadı için hak iddia ettiği sık sık alıntılanır, ancak 1999 CNN röportajında aslında söylediği şey “İnternet’i yaratmak için inisiyatifi ben aldım” idi. Gore bu ifade için yaygın olarak alay edildi. Ancak interneti icat edenler, TCP/IP tasarımcıları Bob Kahn ve Vint Cerf, Gore’un “internetin önemini fark eden ve gelişimini teşvik eden ve destekleyen ilk siyasi lider” olduğunu iddia ediyorlar.
Eski bir ABD Senatörü ve Başkan Yardımcısı Al Gore, 1980’lerde ve 1990’larda, ARPANET’in genişletilmesini finanse eden, daha fazla kamu erişimine izin veren ve İnternet’in geliştirilmesine yardımcı olan yasaları teşvik etti.
İnternet ne zaman halka açık hale geldi?
Bilgisayar bilimcisi Tim Berners-Lee, “bağlantılı bilgi sistemleri fikri” için bir öneri yayınladıktan dört yıl sonra, 30 Nisan 1993’te dünyanın ilk web tarayıcısı ve editörünün kaynak kodunu yayınladı. Aslen Mesh olarak adlandırılan, WorldWideWeb olarak adlandırdığı tarayıcı, bugün bildiğimiz şekliyle internete dönüşen yeni ortaya çıkan bilgi ağını taramanın ilk telif ücretsiz, kullanımı kolay yolu oldu.
30 Nisan 1993’te Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü (CERN), geçtiğimiz çeyrek yüzyılda temelden değiştiren bir kararla interneti kamuya açık hale getirdi.
İnterneti kim işletiyor veya yönetiyor?
Kimse interneti işletmiyor veya çalıştırmıyor ve kimse internetin sahibi değil. Merkezi olmayan bir iletişim ağı olarak organize edilmiştir. Binlerce şirket, üniversite, hükümet ve diğer kuruluşlar kendi ağlarını işletiyor ve gönüllü bağlantı anlaşmalarına dayanarak birbirleriyle trafik alışverişi yapıyor.
İnternet çalışmalarını yapan ortak teknik standartlar, Internet Engineering Task Force (Türkçe: İnternet Mühendisliği Görev Gücü) adlı bir kuruluş tarafından yönetilir. IETF açık bir organizasyondur. Herkes toplantılara katılmak, yeni standartlar önermek ve mevcut standartlarda değişiklikler önermekte özgürdür. Kimsenin IETF tarafından onaylanan standartları benimsemesi gerekmez, ancak IETF’nin fikir birliği tabanlı karar verme süreci, önerilerinin genellikle İnternet topluluğu tarafından benimsenmesini sağlamaya yardımcı olur.
İnternet Tahsisli İsimler ve Numaralar Kurumu (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers – ICANN) bazen internet yönetiminden sorumlu olarak tanımlanır. Adından da anlaşılacağı gibi ICANN, alan adlarını (nukteler.com gibi) ve IP adreslerini dağıtmaktan sorumludur. Ancak ICANN, internete kimlerin bağlanabileceğini veya internet üzerinden ne tür bilgilerin gönderilebileceğini kontrol etmez.
IP adresi nedir?
İnternet Protokol adresleri, bilgisayarların internette birbirlerini tanımlamak için kullandıkları numaralardır. Örneğin, nukteler.com için bir IP adresi 216.146.46.10’dur.
İnternet Tahsisli Numaralar Yetkilisi olarak bilinen bir ICANN departmanı, iki farklı kuruluşun aynı adresi kullanmamasını sağlamak için IP adreslerinin dağıtılmasından sorumludur.
Kablosuz internet nasıl çalışır?
İlk yıllarında internet erişimi fiziksel kablolar üzerinden gerçekleştiriliyordu. Ancak son zamanlarda, kablosuz internet erişimi giderek daha yaygın hale geldi.
İki temel kablosuz internet erişimi türü vardır: wifi ve hücresel.
Wifi ağları nispeten basittir. Bir evde veya işyerinde internet erişimi sağlamak için herkes wifi ağ ekipmanı satın alabilir. Wifi ağları lisanssız spektrum kullanır; bunlar herkesin ücretsiz olarak kullanabileceği elektromanyetik frekanslardır. Yakın komşuların ağlarının birbirine karışmasını önlemek için, wifi ağlarının gücü (ve dolayısıyla menzili) üzerinde katı sınırlamalar vardır.
Hücresel ağlar daha merkezidir. Hizmet bölgesini hücrelere bölerek çalışırlar. En yoğun alanlarda hücreler tek bir şehir bloğu kadar küçük olabilir; kırsal alanlarda bir hücre kilometrelerce ötede olabilir. Her hücrenin merkezinde, oradaki cihazlara hizmet veren bir kulesi vardır. Bir cihaz bir hücreden diğerine geçtiğinde, ağ cihazı bir kuleden diğerine otomatik olarak vererek kullanıcının kesintisiz iletişim kurmaya devam etmesine izin verir.
Hücreler, wifi ağları tarafından kullanılan lisanssız, düşük güç spektrumunu kullanmak için çok büyüktür. Bunun yerine, hücresel ağlar, özel kullanımları için lisanslı spektrum kullanır. Bu spektrum sınırlı olduğu için, genellikle açık artırma ile verilir.
Web’in doğduğu yer
İngiliz bilim adamı Tim Berners-Lee, 1989 yılında CERN’de çalışırken World Wide Web’i (WWW) ve HTML dilini icat etti. Web aslen dünya çapında üniversiteler ve enstitülerdeki bilim adamları arasında otomatik bilgi paylaşımı talebini karşılamak için tasarlanmış ve geliştirilmiştir.
Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü CERN, bilimsel araştırma için dünyanın en büyük ve en saygın merkezlerinden biridir.
WWW’nin temel fikri, gelişen bilgisayar, veri ağları ve hipermetin teknolojilerini güçlü ve kullanımı kolay bir küresel bilgi sisteminde birleştirmekti.
World Wide Web (www) – Dünya Çapında Ağ ne demek?
World Wide Web, internette bilgi yayınlamanın popüler bir yoludur. Web, 1991 yılında Avrupa bilimsel araştırma kuruluşu CERN’de bilgisayar programcısı olan Timothy Berners-Lee tarafından oluşturuldu. Diğer internet uygulamalarına göre daha güçlü ve kullanıcı dostu bir arayüz sunuyordu. Web destekli köprüler, kullanıcıların tek bir tıklamayla bir belgeden diğerine göz atmalarına olanak tanır.
Zamanla, web giderek daha sofistike hale geldi ve görüntüleri, sesi, videoyu ve etkileşimli içeriği destekledi. 1990’ların ortalarında, Yahoo ve Amazon gibi şirketler web tabanlı karlı işler kurmaya başladılar. 2000’lerde Yahoo Maps ve Google Docs gibi tam özellikli web tabanlı uygulamalar oluşturuldu.
1994 yılında Berners-Lee, Web’in resmi standartlar organizasyonu olarak World Wide Web Consortium’u (W3C) kurdu. Halen W3C’nin direktörüdür ve web standartlarının gelişimini denetlemeye devam etmektedir. Ancak, web açık bir platformdur ve W3C, hiç kimseyi önerilerini benimsemeye zorlayamaz. Uygulamada, web üzerinde en fazla etkiye sahip kuruluşlar, önde gelen web tarayıcılarını üreten şirketler olan Microsoft, Google, Apple ve Mozilla’dır. Bu dördü tarafından benimsenen herhangi bir teknoloji, fiili web standartları haline gelir.
Web tarayıcısı nedir?
Web tarayıcısı, kullanıcıların web sitelerini indirmelerine ve görüntülemelerine izin veren bir bilgisayar programıdır. Web tarayıcıları masaüstü bilgisayarlar, tabletler ve cep telefonları için kullanılabilir.
İlk yaygın olarak kullanılan tarayıcı, ABD Illinois Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından oluşturulan Mosaic idi. Mosaic ekibi, 1994 yılında ilk ticari olarak başarılı web tarayıcısını kuran Netscape’i kurmak için California’ya taşındı.
Netscape’in popülaritesi kısa süre sonra Microsoft’un Internet Explorer’ı tarafından gölgede bırakıldı, ancak Netscape’in tarayıcısının açık kaynaklı bir sürümü modern Firefox tarayıcısı oldu.
Apple 2003’te Safari tarayıcısını piyasaya sürdü ve Google 2008’de Chrome adlı bir tarayıcıyı piyasaya sürdü. 2015 yılına gelindiğinde Chrome, yüzde 50 civarında bir pazar payıyla en popüler web tarayıcısı haline geldi. Internet Explorer, Firefox ve Safari de önemli bir pazar payına sahipti.
SSL nedir?
Secure Sockets Layer’ın kısaltması olan SSL, web kullanıcılarının internet üzerinden ilettikleri bilgilerin gizliliğini korumalarına olanak tanıyan bir şifreleme teknolojileri ailesidir.
Google.com, Gmail.com gibi güvenli bir web sitesini ziyaret ettiğinizde, URL’nin yanında siteyle olan iletişiminizin şifrelendiğini belirten bir kilit göreceksiniz.
Bu kilidin, üçüncü tarafların gönderdiğiniz veya aldığınız hiçbir bilgiyi okuyamayacağını belirtmesi gerekiyor. Başlık altında, SSL verilerinizi yalnızca alıcının nasıl deşifre edileceğini bildiği kodlanmış bir mesaja dönüştürerek başarır. Kötü niyetli bir taraf konuşmayı dinliyorsa, e-postalarınızın içeriğini, Facebook gönderilerini, kredi kartı numaralarını veya diğer özel bilgileri değil, yalnızca görünüşte rastgele bir karakter dizisini görecektir.
SSL, 1994 yılında Netscape tarafından tanıtıldı. İlk yıllarında, yalnızca çevrimiçi bankacılık siteleri gibi birkaç web sitesinde kullanılıyordu. 2010’ların başında Google, Yahoo ve Facebook, web siteleri ve çevrimiçi hizmetleri için SSL şifrelemesi kullandı.
VPN Nedir?
VPN, (Virtual Private Network) “Sanal Özel Ağ” anlamına gelir ve genel ağları kullanırken korumalı bir ağ bağlantısı kurma fırsatını tanımlar. VPN’ler internet trafiğinizi şifreler ve çevrimiçi kimliğinizi gizler.
Temel olarak, bir VPN şifreli bir sunucu sağlar ve IP adresinizi şirketlerden, devlet kurumlarından ve olası bilgisayar korsanlarından gizler. Bir VPN, herkese açık veya paylaşılan Wi-Fi kullanıyor olsanız bile kimliğinizi korur ve verileriniz meraklı internet gözlerinden gizli tutulur.
Hangi alan adlarının var olduğuna kim karar veriyor ve onları kim alıyor?
Alan adı sistemi yada İngilizce adıyla Domain, Kaliforniya merkezli kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan İnternet Tahsisli İsimler ve Sayılar Kurumu (ICANN) tarafından yönetilmektedir. ICANN, 1998’de kuruldu. ABD hükümetinden bağımsızlığını giderek daha fazla öne sürmesine rağmen, ABD Ticaret Departmanı tarafından DNS üzerinde yetki verildi.
İki tür alan adı vardır. Birincisi, .com, .edu, .org ve .gov gibi genel üst düzey alan adlarıdır (gTLD’ler). İnternet Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıktığı için, bu alan adları orada en popüler olma eğilimindedir. Bu alanlar üzerindeki yetki genellikle özel kuruluşlara devredilir.
Ayrıca ülke kodu üst düzey alan adları (ccTLD’ler) vardır. Dünyadaki her ülkenin kendi 2 harfli kodu vardır. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri için ccTLD .us, Büyük Britanya için .uk ve Çin için .cn, Türkiye için ise .tr’dir. Bu alanlar, her ülkedeki yetkililer tarafından yönetilir.
Türkiye’de İnternetin Tarihi
Tüm dünyada olduğu gibi bizim ülkemizde de internet varlığı ile bilgi akışı oldukça hızlı bir hale gelmiştir. Ülkemizde ilk kez internet 90’lı yıllarda kullanılmıştır. Net kaynaklar Türkiye’de internet, ilk kez 12 Nisan 1993 tarihinde kullanılmaya başladığını gösteriyor.
Türkiye’de internet ile ilgili ilk çalışmalar 1980’li yıllarda başladı. 1987’de Ege Üniversitesi’nin öncülüğünde, Türkiye Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı (TÜVAKA) adıyla akademik tabanlı bir ağ kuruldu. Türkiye’nin ilk akademik tabanlı olmayan ve birçok kurum ve kuruluşu İnternet bağlantısına kavuşturmayı amaçlayan internet ağı projesi ise 1991 yılında ODTÜ ve TÜBİTAK tarafından başlatıldı.
Türkiye ilk kez İnternet’le, 12 Nisan 1993 tarihinde ODTÜ’den Ankara-Washington arasında kiralık hat kurularak yurtdışıyla sağlanan bağlantı sayesinde tanıştı. Bu nedenle 12 Nisan tarihi, Türkiye’de İnternet’in “doğum günü” olarak kabul edilir.
Türkiye’de internet 1993’ten beri halka açıktır, ancak Ege Üniversitesi’nde denemeler 1987’de başlamıştır.
Aynı yıl (1993) ODTÜ ve Bilkent üniversiteleri ilk Türk web sitelerini yayınlamaya başladı. 64kbit/sn hızında olan bu 2 hat, çok uzun bir süre tüm ülkenin tek çıkışı oldu. Ege Üniversitesi’nden olan bağlantı ise 1994 başlarında, 64kbit/sn. hızı ile devreye girdi.
Bu yazılar da ilginizi çekebilir;
