Dünya Yetimler Günü nedir? Ulusal Yetimler Günü var mı? Yetim ne demek? Öksüz ve yetim kime denir? Dünya Yetimler Günü nasıl ortaya çıktı? 15 ramazan dünya yetimler günü nereden geliyor? Dünyada kutlanan farklı yetimler günü tarihleri nelerdir? En çok yetim hangi ülkede var? Hangi ülkede yetimhane yok? Yetimlerin en çok neye ihtiyacı var? Yetim veya öksüz olan ünlüler kimlerdir?
Ülkemizde belli kurum ve kuruluşlar tarafından dünya üzerinde 150 milyona yakın yetim çocuk için yardım eli uzatılıyor. Müslüman ülkelerde her hicri yılın Ramazan ayının 15. günü kutlanan, Dünya Yetimler Günü anlam ve önemi merak ediliyor. Peki 2023 Dünya Yetimler Günü ne zaman? Dünya Yetimler Günü ilk ne zaman kutlandı? Allah yetimler hakkında Kuran’da ne diyor? Yetimlerle ilgili ayetler ve hadisler
Dünya Yetimler Günü Tarihçesi
Müslüman ülkelerde kutlanmak üzere 2013 yılında, İHH İnsani Yardım Vakfı (İHH) ve İslam İşbirliği Teşkilatı ortaklığıyla “İslam Dünyasında Yükselen Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü” başlığı altında İstanbul’da düzenlenen 5. İslam Dünyası Sivil Toplum Kuruluşları Konferansı’nda Dünya Yetimler Günü fikri ortaya çıkmıştır.
İHH İnsani Yardım Vakfı, tüm dünyada yetimlere sahip çıkılması ve yoksul çocuklarla ilgili etkinlikler için farkındalık oluşturmak ve ortak bir platform sağlamak amacıyla Bosna Savaşı’nın başladığı günün Dünya Yetimler Günü olarak ilan edilmesi talebinde bulunmuştur.
Bu talep, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın 2013 yılında Gine’de düzenlediği 40. Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı’nda görüşülüp karara bağlandı ve 40. oturum 1/40 ICHAD numaralı kararın 21. maddesine göre her yıl Ramazan ayının 15. günü Müslüman ülkelerde Dünya Yetimler Günü olarak kutlanmaya başlandı.
Milyonlarca küçük çocuk, ebeveynlerinden biri veya ikisi artık bu dünyada olmadığı için sorunlarla karşı karşıyadır. Toplumun yetim ve yoksul çocuklar için eğitim, sağlık, barınma, yemek ve sosyal refahı gibi konularda düzenlemeler yapması önemlidir. Dünya Yetimler Günü, iyi niyetli ve sosyal sorumluluk sahibi tüm dünya Müslümanları için ihtiyaç duyduklarında yetimlerin yanında olduklarını göstermeleri için mükemmel bir fırsattır.
2023 Dünya Yetimler Günü ne zaman?
15 Ramazan Dünya Yetimler Günü… İlk olarak 2014’te gündeme alınan Dünya Yetimler Günü, bu sene dokuzuncu kez tüm İslam dünyasında yetim çocuklara yönelik farkındalığın artırılması ve yetim üreten savaş, yoksulluk, hastalık ve insan eliyle gerçekleşen diğer afetlerin en aza indirilmesi amacıyla idrak edilecek.
15 Ramazan 1444 – 6 Nisan 2023 Perşembe
Ayrıca her yıl ABD ve İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede, Kasım ayının ikinci Pazartesi gününe denk gelen gün Dünya Yetimler Günü olarak kutlanıyor. (13 Kasım 2023 Pazartesi)
Dünya Savaş Yetimleri Günü ise her yıl 6 Ocak’ta kutlanır. Bu gün, farkındalık yaratmayı ve savaşta yetimlerin veya çatışma halindeki çocukların karşılaştığı krizleri ele almayı amaçlamaktadır.
Yetimler Günü Neden Önemlidir?
Yetim gençlerin yaşadığı mücadelelere karşı insanların şefkat ve sempati göstermesi, çocukların anne ve babasını kaybetmenin acısıyla baş etmelerini sağlar. Bu tür travmalar özellikle küçük çocuklarda psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, bütün bir gün yetimlere bakmaya adandığında, insanlara onların sorunlarını ve duygusal yaralarını iyileştirmelerine yardımcı olmalarını hatırlatır.
Anne ve babasını kaybeden yetim çocuklar, kitap, ulaşım ve okul masraflarını karşılayamadıkları için çoğu zaman okula gidemiyor. İnsanlar bu çocukların eğitimine sponsor olduklarında okulda kalmalarına ve eğitimlerini tamamlamalarına yardımcı oluyor.
Çocuk işçiliğin uygulandığı, yoksulluğun hüküm sürdüğü ülkelerde yaşayan yetimler, genellikle erken yaşlardan itibaren çalışmaya başlamaktadır. Bu çocukların çalışmayı kabul etmelerinin ana nedenlerinden biri maddi destek eksikliğidir. Kendilerini ve ailelerini desteklemek için her gün çalışmak zorunda kalan yoksul çocuklar, yiyecek ve barınma için para yardım aldıklarında, aynı yaştaki diğer çocuklar gibi oynayabilir ve okula gidebilirler.
Dünyada kaç yetim var?
UNICEF verilerine göre, dünyada her gün 10 bine yakın çocuk öksüz veya yetim kalıyor. 2020 yılı UNICEF verilerine göre, dünyadaki yaklaşık 153 milyon çocuğun yetim olduğunu tahmin ediyor.
Dünya yetim nüfusunun büyük bir kısmı az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır. Asya, Afrika Latin Amerika ve Orta Doğu, en büyük yetim nüfusun yaşadığı bölgelerdir. Sadece Hindistan’da 31 milyon yetim var.
Türkiye’de kaç yetim var?
Türkiye Yetim Vakfı’nın 2020 yılı için hazırladığı rapora göre Türkiye’de yaklaşık 350 bin yetim var. Yıllardır iç savaşın sürdüğü Suriye’de ise bu rakam 1 milyonu buluyor.
Pandemiye rağmen uzun yıllardır yardım faaliyetlerini sürdüren İHH, 2020 yılında da yetimleri sevindirmeye ve onların çeşitli ihtiyaçlarını karşılamaya devam etti. İHH’nın Türkiye’nin 77 ilinde desteklediği yetim sayısı 14.851’e ulaştı.
Savaş ve çatışmalar, doğal afetler, salgın hastalıklar, ekonomik yoksulluk, göç hareketleri gibi sorunlar nedeniyle yetim sayısı tüm dünyada giderek artmaktadır.
Ayrıca Türkiye, binlerce Suriyeli çocuk ve gencin eğitimi için ciddi faaliyetler yürütmektedir. Türkiye’de gerek Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda gerekse Suriyeli eğitimciler tarafından kurulan okullarda 610.000’den fazla mülteci çocuk eğitim almaktadır.
Yetim ne demek?
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlük anlamı olarak “Yetim” kelimesi “yalnız olmak, tek başına kalmak” ve babası ölmüş, babasız büyüyen, yalnız kalmış çocuk anlamına gelmektedir.
“Öksüz” sözcüğü ise Annesi ölmüş çocuk için kullanılır ve Türkçe “ök” kökünden türemiştir. Ök sözcüğü “bağ, ip” anlamlarına gelir.
Yetim sözcüğü, Arapçada “yetem” kökünden türetilmiştir. Arapçada “Yatim” şeklinde kullanılır. Dilimizde bu sözcük Türkçe kurallarına uyum sağlayarak “yetim” haline dönüşmüştür.
Öksüz ve yetim kelimeleri hem sıfat hem de isim olarak kullanılabilirler.
Yetim kelimesi, hukuki alanda da kullanılan bir terimdir. Hukukta yetimlik, bazı hakların doğması (miras ve yetim aylığı gibi) anlamına gelmektedir. Babası ölen çocuklara miras hakkı doğduğundan yetimlik kavramı hukukta önemli bir terim olarak kabul edilir. Miras bırakanın çocukları arasındaki mal paylaşımı cinsiyet ve yaş ayrımı olmaksızın eşittir.
Ünlü yetimler arasında Nelson Mandela, Alexander Hamilton, Aaron Burr ve Andrew Jackson, Allan Poe, Leo Tolstoy, Louis Armstrong, Marilyn Monroe, Babe Ruth, Ray Charles ve Frances McDormand gibi isimler yer alıyor
Türkiye’den ise Müslüm Gürses, Şarkıcı Emrah (öksüz), Filiz Akın, Oktay Kaynarca (öksüz), Acun Ilıcalı, Neşet Ertaş, Demet Akalın (öksüz) yetim veya öksüz olan ünlüler arasında yer alıyor.
İslam Dinine Göre Yetim
Yüce dinimiz İslam’a göre Müslümanlara, yetime sahip çıkmak, onları koruyup gözetmek, adaletle davranmak öğütlenmiş ve emredilmiştir. Yetime merhamet göstermek, ihtiyaçlarıyla ilgilenmek, hem dinimiz hem de insanlık için atılan en büyük adımlardan birisidir.
Allah Resûlü (s.a.v) “Ben ve yetime kefil olan (kol kanat geren) kimse cennette böyle (yan yana) olacağız.” buyurmuş ve aralarını hafifçe ayırarak işaret parmağıyla orta parmağını göstermişti. (Buhari, Talak, 25.)
Yetimin sahibi Allah’tır. Allah bu sahip çıkmayı imtihan gereği kulları aracılığıyla gerçekleştirmeyi murat etmiş ve bu doğrultuda tüm inananları ayetler ve hadisler ile öğütlemektedir.
- Yetimlere mallarını verin. Temizi pis olanla (helâli haramla) değişmeyin. Onların mallarını kendi mallarınıza katıp yemeyin. Çünkü bu, büyük bir günahtır. (Nisa Suresi 2. Ayet)
- “Doğrusu yetimlerin mallarını haksızca yiyip bitirenler, karınlarına sadece ateşle doldurmuş olurlar. Onlar öteki dünyada da çılgın bir ateşe gireceklerdir.” (Nisa Suresi 10. Ayet)
- Seni yetim bulup da barındırmadı mı? (Duha Suresi 6. ayet)
- “O halde yetime haksızlık yapma ve yüzünü ekşitme, yardım isteyeni de hangi çeşit olursa olsun boş çevirme…” (Duha 9-10 ayetler)
Bugün dünyanın dört bir yanında savaşlar, doğal afetler, hastalıklar ve çeşitli nedenlerden dolayı annelerini ve babalarını kaybetmiş milyonlarca yetim çocuk bulunuyor. Ailesini kaybetmesinden dolayı maddi ve manevi eksikliğinin yanında bir de çeşitli suç örgütleri ve şebekeler karşısında her türlü tehlikeye açık hale gelen, karanlık odaklar karşısında savunmasız kalan bu çocuklar kendilerine uzanacak bir yardım eli beklemektedirler.
Anne şefkatinden yoksun baba merhametinden mahzun yetimlerimize belki anne şefkati ve baba sevgisi veremeyiz ama yapacağınız yardımlarla hayata tutunmalarına, iyi bir birey olarak yetişmelerine yardımcı olarak yer yüzünde başka çocuklarında kendileri gibi öksüz ve yetim kalmalarına neden olabilecek olumsuzlukların önüne geçmelerine vesile olabiliriz.
Kur’an-ı Kerim’de 21 ayette doğrudan veya dolaylı olarak yetimlerden bahsedilir ve Hz. Peygamber’in (s.a.v) bu husustaki pek çok hadis-i şerifi, İslâm dininin yetimlere verdiği önemin bir ifadesidir.
Yetimlerle ilgili hadisler
Peygamber Efendimiz yetim miydi? Hz. Peygamber yetimlere nasıl yaklaşırdı?
İslam Peygamberi Hazreti Muhammed Mustafa sallâllâhu aleyhi ve sellem henüz 7 aylıkken babası Abdullah bin Abdulmuttalib, bilinmeyen bir hastalıktan 25 yaşında iken vefat etmişti. Dolayısıyla Peygamber efendimiz doğduğunda yetim olarak doğmuştu. Hz. Peygamber (sav) 6 yaşında iken annesi vefat etti. Yani hem yetim hem öksüz kaldı.
Peygamber Efendimiz (s.a.v)’in annesi vefat edince, 8 yaşına kadar dedesi Abdulmuttalib’in yanında kalmıştı. Dedesinin vefatından sonra da amcası Ebu talib’in himayesi altında büyüdü.
Hz. Peygamber efendimiz birçok hadisinde yetimler ve yetimlerin hukuku üzerinde hassasiyetle durmuştur.
“Bir kimse sırf Allah rızası için bir yetimin başını okşarsa, elinin dokunduğu her saç teline karşılık ona sevap vardır”. (Ahmed ibni Hanbel, Müsned, V, 250.)
“Bir kimse, akrabasından veya başkasından olan bir yetimi, yetim kendisini kurtarana kadar uhdesine alsa, o kimseye Cennet vacip olur.” (Ravi: Hz. Adiyy Ibni Hakem)
“Üç kişiye kıyamet gününde Allah, nazar etmez; onları tezkiye etmez ve onlar için elim bir azap vardır: Okuturken yetimi ezen hoca, ihtiyacı yok iken dilencilik yapan kimse, yaranmak için sultana dalkavukluk yapan adam. ” (Ravi: Hz. Ibni Abbas)
Kalbinin yumuşamasını ve hacetinin görülmesini sever misin? Yetime merhamet et, onun başını oksa ve ona yediğinden yedir. Kalbin yumuşar ve hacetine erişirsin. (Ravi: Hz. Ebud Derda)
Allah’a en sevgili ev, içinde ikram gören yetim bulunan evdir. (Ravi: Hz. Ibni Ömer)
Yetimler Günü ile ilgili ilginç tarihi bilgiler
Dünyanın ilk yetimhanesi MS 400 yılında Romalılar tarafından kurulmuştur.
Yetim çocuklara bakma fikri yeni değil. Yunan hukuk sistemi, yetimlere 18 yaşına kadar maddi destek verilmesini zorunlu kılmıştır.
Milattan önce 300 yıllarda, Antik çağda Büyük filozof Platon veya (Eflatun) bir keresinde şöyle demişti: “Yetimler kamu koruyucularının gözetimi altına alınmalıdır.”
1806 yılında Amerika’nın ilk yetimhanesi Bir hayırsever olan Elizabeth Schuyler Hamilton tarafından New York’ta kuruldu.
1900’lü yıllarda İngiltere’de ve batı ülkelerindeki insanlar, kendilerine daha iyi bir gelecek sağlamak, sağlık ve eğitimlerine özen göstermek için yetim çocukları yasal olarak evlat edinmeye teşvik edildi.
2006’da, fon toplayan ve yoksulluk, savaş, AIDS ve doğal afetler nedeniyle öksüz ve yetim kalmış veya yerinden edilmiş çocuklara yönelik anlayışı artıran bir eğlence kuruluşu olan Stars Foundation, ilk Dünya Yetimler Günü’nü kutladı.
Charles Dickens’ın en ünlü romanı “Oliver Twist”, yetim çocukların yetimhanelerde katlanmak zorunda kaldıkları zorlukları mükemmel bir şekilde anlatıyor.
Şuanda Ruanda, Afrika’da yetimhanesiz ilk ülke olma sözü verdi ve bunu 2023 yılına kadar gerçekleştirme yolunda ilerliyor.
Dünya genelinde her 19 saniyede bir çocuk yetim kalıyor ve %99’u asla evlat edinilmiyor.
Yiyecek ve temiz su, günümüzde tüm çocukların en temel ihtiyacıdır.
Benzer Konular
- Kasım Ayı Özel Günler ve Haftalar Takvimi
- Ramazan Ayı Ne Zaman Başlıyor 2023?
- 2023 Takvimi, Resmi Tatil Günleri
- Dünya İyilik Günü
- Dünya Kardeş Günü
- Dünya Kız Çocukları Günü
