Bugün 15 Ekim Dünya El Yıkama günü. Peki El Yıkama Günü nedir, neden böyle bir gün var? 2025 Teması ve Tarihçesi, El yıkama gününü neden kutluyoruz? El yıkama neden önemlidir? Peki hangi ülkede insanlar ellerini ne sıklıkta yıkıyor? 2025 Dünya el yıkama günü ne zaman kutlanır?
Bu yıl 18. Küresel El Yıkama Gününü kutlayacağımız 15 Ekim günü, geçen yıllarda olduğu gibi Sağlık Bakanlığı ve Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü tarafından 81 ilde eş zamanlı olarak Dünya El Yıkama Günü etkinlikleri düzenlenecek.
El Yıkama Günü Nedir?
Sabunla el yıkamak, edinebileceğimiz en temel, en sağlıklı alışkanlıklardan biridir. Küresel El Yıkama Günü (İngilizcesi: Global Handwashing Day), dünyanın her yerinden insanları el yıkama alışkanlıklarını arttırması ve etkili el yıkamasını motive etmek ve harekete geçirmek için düzenlenen uluslararası bir el yıkama tanıtım kampanyasıdır. Gün içinde kritik noktalarda ellerin suyla ve sabunla yıkanması önemlidir.
Global El Yıkama Günü Tarihçesi
2008 yılının Ağustos ayında İsveç’in Stockholm şehrinde düzenlenen Dünya Su Haftası kapsamında Küresel El Yıkama Ortaklığı (The Global Handwashing Partnership) tarafından başlatılmıştır. El yıkama alışkanlıkları ve uygulamaları üzerine devam eden araştırmalar, oluşturulan bu ortaklık ile takip edilerek, dünya genelinde daha sağlıklı bir yaşam ve etkin bir el hijyeni için el yıkama farkındalığı başlatıldı.
- Dünya çapında 120 milyondan fazla çocuğun 70’den fazla ülkede ellerini sabunla yıkadığı İlk Küresel El Yıkama Günü etkinliği 15 Ekim 2008’de gerçekleştirildi.
2015 yılında New York’ta yapılan UNICEF toplantısında, BM tarafından belirlenen hedefler arasında temizliğe erişim ilk kez küresel gündeme girmiş oldu. Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden biri, 2030 yılına kadar yeterli ve eşitlikçi temelde sanitasyon (halk sağlığını koruma) ve hijyene (temizlik önlemleri) erişimi öngörmektedir.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNİCEF), 15 Ekim tarihini “Dünya El Yıkama Günü” olarak kabul etmiştir. UNICEF’e, göre yemeklerden önce ve tuvaletten sonra sabunla el yıkama alışkanlığı tek bir aşı veya tıbbi müdahaleden daha hayat kurtarıcıdır.
Ellerinizi yıkamak sizi ve sevdiklerinizi koruyabilir. – UNICEF
2025 Küresel El Yıkama Günü Teması
Küresel El Yıkama Ortaklığı (GHP) tarafından bu yılki tema “Bir El Yıkama Kahramanı Ol!” (Be a Handwashing Hero!) olarak belirlendi.
Nasıl Bir Hijyen Kahramanı Olunur?
Her yıl 15 Ekim’de kutlanan Dünya El Yıkama Günü, basit ama hayati bir alışkanlığın önemine dikkat çekmek için tüm dünyada yankı uyandırıyor. 2025 yılı, bizi harekete geçmeye ve toplum sağlığının koruyucuları olmaya davet eden güçlü bir tema ile karşımızda: “Bir El Yıkama Kahramanı Ol!” Peki, bu kahramanlık hikayesinde sizin rolünüz ne? Cevap, günlük hayatımızın en sıradan anlarından birinde, su ve sabunla buluşan ellerimizde gizli.
Neden Bir “El Yıkama Kahramanı”na İhtiyacımız Var?
Bir kahraman düşünün; silahı sabun, zırhı bir havlu, süper gücü ise düzenli ve doğru bir alışkanlık. İşte Dünya El Yıkama Günü’nün bize hatırlattığı tam olarak bu. Görünmez düşmanlar olan mikroplar, her gün dokunduğumuz yüzeylerde bizleri bekliyor. Öksürük, soğuk algınlığı, grip ve daha ciddi bağırsak enfeksiyonları, en çok kirli eller aracılığıyla yayılıyor. Bir “El Yıkama Kahramanı” olmak, sadece kendi sağlığınızı korumakla kalmaz, aynı zamanda sevdiklerinizin, iş arkadaşlarınızın ve tüm toplumun sağlığını koruyan bir kalkan görevi görürsünüz. Bu, herkesin ulaşabileceği bir süper kahramanlık halidir.
Gündelik Bir Eylem, Olağanüstü Bir Etki
Kahraman olmak için olağanüstü şeyler yapmanıza gerek yok. Günlük rutininize doğru el yıkama tekniklerini eklemeniz yeterli. Özellikle
- yemeklerden önce,
- tuvalet sonrası,
- dışarıdan eve geldiğinizde
- veya toplu taşıma kullandıktan sonra
en az 20 saniye boyunca elleri sabunla ovuşturmak, mikropların büyük çoğunluğunu etkisiz hale getirir. Bu basit eylem, hastalıkların toplum içinde yayılma zincirini kıran en güçlü halkadır. Unutmayın, her doğru yıkanan el, potansiyel bir hastalık salgınını durduran bir kahramanlık hikayesidir.
2025’in Kahramanları Siz Olun: İşte Harekete Geçme Zamanı!
“Bir El Yıkama Kahramanı Ol!” teması, sadece bir kişinin değil, hepimizin birlikte hareket etmesi gerektiğini vurguluyor. Bu yılki kutlamalara siz de dahil olabilir, kendi çevrenizde fark yaratabilirsiniz. İşyerinizde veya çocuğunuzun okulunda doğru el yıkama tekniklerini anlatan kısa bir bilgilendirme yapabilir, sosyal medyada #BirElYıkamaKahramanıOl etiketiyle bu önemli mesajı yayabilirsiniz. Kahramanlık, büyük hamlelerden değil, doğru ve düzenli küçük eylemlerden doğar.
15 Ekim Dünya El Yıkama Günü, bu eylemi hayatımızın bir parçası haline getirme ve hep birlikte daha sağlıklı bir toplum inşa etme sözü vermemiz için mükemmel bir fırsat.
El Yıkama Gününü neden kutlarız?
Ellerin sabun ve suyla yıkanmasının hastalanmaktan ve başkalarına mikrop yaymaktan kaçınmak için atılabilecek en iyi adımlardan biri olduğunu her yıl hatırlatmak amacıyla Dünya El Yıkama günü kutlanır. Su ve sabunla yapılan etkili el yıkama, önlenebilir hastalıkların yayılmasını engeller, solunum ve bağırsak hastalıklarını % 25-50 oranında azaltılabilmektedir.
Boğmaca, hızlı gelişen bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyon hastalığıdır. Küresel El Yıkama Günü’nde, Nobel tıp ödülü sahibi Jules Bordet’i ve boğmacaya neden olan bakteriyi tanımlamak da dahil olmak üzere bağışıklıkla ilgili keşiflerini takdir ediyoruz. Boğmaca aşılarla önlenebilir ve düzenli el yıkama ile yayılması engellenebilir.
Küresel El Yıkama Günü’nün Amaçları nedir?
- Dünya genelindeki tüm toplumlarda sabunla etkin bir el yıkama kültürünü teşvik etmek ve desteklemek.
- Her ülkedeki el yıkama alışkanlığı küçük yaştan itibaren sağlamak.
- Elleri sabunla yıkamanın faydaları hakkında farkındalık yaratmak.
Hangi ülkede tuvalet sonrası el yıkama oranı en yüksek? Türkiye kaçıncı sırada?
Mevcut en güncel verilere göre, tuvalet sonrası el yıkama oranı en yüksek olan ülke %96 ile Bosna-Hersek’tir. Türkiye ise %94’lük bir oranla bu listenin ikinci sırasında yer alarak oldukça iyi bir performans sergilemektedir.
Avrupa ülkelerine ait el yıkama oranlarını detaylı olarak aşağıdaki tabloda inceleyebilirsiniz:
- Bosna-Hersek: %96
- Türkiye: %94
- Portekiz: %85
- Kosova: %85
- Romanya: %84
- Sırbistan: %83
- Almanya: %78
- İsveç: %78
- İzlanda: %78
- Finlandiya: %76
- Birleşik Krallık: %75
- İrlanda: %74
- İsviçre: %73
Araştırmaya göre, Avrupa’da el yıkama oranları en düşük olan ülkeler ise şöyle:
- Hollanda: %50 (Nüfusun yarısı elini yıkamıyor)
- İtalya: %43
- İspanya: %39
✨ El Hijyeninin Önemi
El yıkamak, hastalıkların yayılmasını önlemenin en etkili ve düşük maliyetli yollarından biridir. Elleri sabunla doğru bir şekilde yıkamak, ishal ve solunum yolu enfeksiyonları riskini önemli ölçüde azaltarak halk sağlığı için hayati bir uygulamadır.
Kaynak
Araştırmanın orijinal kaynağı, Dünya Hijyen Konseyi (The Global Hygiene Council) tarafından desteklenen ve IPSOS tarafından 2022 yılında 27 Avrupa ülkesinde gerçekleştirilen “Hijyen Algısı Anketi“dir.
- Raporun Başlığı: “The 2022 IPSOS Survey on Hygiene Perception”
- Araştırmayı Yürüten: IPSOS
- Destekleyen: The Global Hygiene Council (GHC)
Bu anketteki “Tuvaleti kullandıktan sonra her zaman ellerimi yıkarım” ifadesine katılan katılımcıların yüzdeleri, paylaştığımız verilerin temelini oluşturuyor.
Temiz eller hayat kurtarır
Bulaşıcı Hastalıklar dergisi The Lancet tarafından yapılan bir araştırmaya göre, el bakımı solunum yolu hastalıklarından ölüm oranını %25, ishalli hastalıkları %50 oranında azaltabilir. Bu sadece ellerinizi sabunla yıkayarak yapılabilir!
El yıkama herkes için erişilebilir değil
Dünya nüfusunun sadece %60’ının temel bir el yıkama tesisine erişimi var. Şu anda, 10 milyondan fazla insanın el yıkama olanaklarından yoksun olduğu 17 ülke var. El yıkama tesislerinde sabun ve suyun mevcudiyeti de değişiklik göstermektedir. Etiyopya’da, hanelerin sadece %0,1’inde el yıkama tesisinde sabun ve su bulunurken, Irak’ta %91’inde bu temizlik maddeleri mevcut.
İnsanlar Pandemi Sırasında Ne Sıklıkta Ellerini Yıkıyor?
Araştırmalar Dünya genelinde insanların %58’i günde en az beş kez ellerini yıkadığını gösteriyor. Dünya çapında, günde beş veya daha fazla kez ellerini yıkayan veya el dezenfektanı kullanan kişilerin yüzdesi Danimarka ve Norveç’te %94 gibi yüksek bir oran ile Mali’de %21 arasında değişmektedir.
El Yıkama Günü Etkinlikleri
Sağlık Bakanlığı, bulaşıcı hastalıklardan korunmada el hijyeninin sağlanmasının önemi konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü kapsamında Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde her yıl farklı temalar ile etkinlikler düzenler.
Ellerimizi Ne Zaman Yıkamalıyız?
Gün boyunca ellerimiz kapı kolu, çalışma masası, lavabo, merdiven korkuluğu ve diğerleri gibi çeşitli kontamine nesne ve yüzeylerle temas edebilir ve sonrasında bu elinizi ağzınıza sokarsanız veya burnunuza dokunursanız, yüksek ihtimalle hastalanabilir veya ve enfeksiyon kapabilirsiniz. Bu gibi durumlardan kaçınmak için el hijyeni çok önemlidir.
COVID-19’a ve diğer virüslere karşı korunmak için de ellerinizi aşağıdaki zaman ve durumlarda mutlaka yıkamalısınız.
Ellerimizi özellikle;
- Dişlerimizi fırçalamadan önce
- Yemeklerden önce ve sonra
- Tuvalete girmeden önce ve tuvaletten çıktıktan sonra
- Hapşırdıktan ve öksürdükten sonra
- Çöplere dokunduktan sonra
- Dışarıdan eve girdikten sonra
- Kedi, köpek ve tüm diğer hayvanlarla temas ettikten sonra mutlaka ellerimizi yıkamalıyız.
Doğru el yıkama tekniği;
Ellerinizi en az 20-30 saniye boyunca yıkamalısınız.
- Elinizi tamamen suyla ıslatın
- Yeterince sabun alarak, avuç içinde iyice köpürtün.
- Sağ elin üstünü sol elle, sol elin üstünü sağ elle (mesh ederek) ovalayın.
- Parmaklarınızı iç içe geçirip ve kenetleyip ovalayın.
- Başparmağınızı sırasıyla diğer elinizin içine alarak ovalayın.
- Parmak uçlarınızı avuç içinde sürterek ovalayın.
- Ellerinizi bol suyla durulayın.
- Ellerinizi tek kullanımlık kâğıt havlu ile veya temiz bir havlu ile kurulayın.
Bir saatte 24 kez yüzümüze dokunuyoruz
Ellerimiz, günlük hayatta milyonlarca mikropla temas eden birincil taşıyıcılarımızdır. Sağlık Bakanlığı’nın da vurguladığı üzere, yapılan gözlemlerde insanların farkında olmadan saatte ortalama 24 defa yüzlerine dokundukları tespit edilmiştir.
Bu, özellikle COVID-19 gibi solunum yoluyla bulaşan hastalıklar söz konusu olduğunda kritik bir risk oluşturur. Çünkü virüs, eller yoluyla en hassas giriş noktalarımız olan göz, burun ve ağzımıza taşınır. Bu nedenle, düzenli ve doğru el yıkama, en etkili korunma yöntemlerinden biri olarak öne çıkıyor.
El yıkama neden önemlidir?
Ellerin yıkanması hastalıkları ve enfeksiyonların başkalarına yayılmasını önler. İnsanlar farkına bile varmadan sıklıkla gözlerine, burnuna ve ağzına dokunurlar. Mikroplar vücuda gözler, burun ve ağız yoluyla girebilir ve bizi hasta edebilir.
Yıkanmamış ellerdeki mikroplar, hazırladığımız veya tükettiğimiz yiyecek ve içeceklere girebilir. Mikroplar, bazı yiyecek ve içecek türlerinde belirli koşullar altında çoğalabilir ve insanları hasta edebilir.
Yıkanmamış ellerdeki mikroplar, tırabzanlar, masa tablaları veya oyuncaklar gibi başka nesnelere aktarılabilir ve ardından başka bir kişinin eline temas ederek aktarılabilir.
El yıkama yoluyla mikropların arındırılması veya uzaklaştırılması, ishal ve solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesine yardımcı olur. Hatta cilt ve göz enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.
Yıllara Göre Dünya El Yıkama Günü Tarihleri
2025 yılında Dünya El Yıkama Günü (Global Handwashing Day) 15 Ekim Çarşamba günüdür. Dünya El Hijyeni Günü, el hijyenine ve enfeksiyon önleme ve kontrolüne değer veren bir sağlık hizmeti kalitesi ve güvenliği iklimi veya kültürüdür.
- 2025 – 15 Ekim Çarşamba
- 2026 – 15 Ekim Perşembe
- 2027 – 15 Ekim Cuma
Ellerinizi yıkamanın doğru yolu, ellerinizi temiz akan suyla ıslatmaktır. Ellerinize sabun, özellikle de antimikrobiyal sabun sürün, tırnaklar dahil tüm eli kaplayın ve en az 20 saniye fırçalayın. Sonrasında su ile iyice durulayın ve temiz bir havlu kullanarak ellerinizi kurulayın.
Sabun ve suya erişiminiz yoksa, birkaç damla el dezenfektanı sıkın ve kuruyana kadar ellerinizi ovalayın. Alkol bazlı el dezenfektanı kullandığınızdan emin olun.
Elleriniz kirliyse yüzünüze veya vücut bölgelerinize dokunmaktan kaçının ve hijyenik olmayan bir ortamda ve çevresinde olduğunuzda veya hastaneye gittiğinizde ellerinizi sık sık temizlemeyi alışkanlık haline getirin. Bir el sıkışmanın bile mikropları yayabileceğini ve sizi hasta edebileceğini unutmayın, bu nedenle önlem almak tedavi etmekten her zaman daha iyidir.
💡 El Yıkama Günü’nü 5 Mayıs’tan Farkı Nedir?
İki gün de el temizliğine odaklansa da aralarında önemli bir ayrım vardır:
- 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü: Toplum genelinde hijyeni teşvik etmeye odaklanır. Okullarda, evlerde ve toplum içinde sabunla el yıkama alışkanlığını yaygınlaştırmayı hedefler.
- 5 Mayıs Dünya El Hijyeni Günü: Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yürütülen bu kampanya, öncelikle sağlık bakım ortamlarına yöneliktir. Temel vurgusu, eldiven kullanımı ve alkol bazlı el antiseptikleri de dahil olmak üzere, sağlık çalışanlarının enfeksiyon önleme ve kontrol uygulamalarıdır.
Benzer Konular
- Dünya Beyaz Baston Günü
- 15 Ekim Dünya Meme Sağlığı Günü
- 17 Ekim Dünya Yoksullukla Mücadele Günü
- Dünya Kekemelik Günü
- 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü
- 31 Ekim Dünya Tasarruf Günü
- 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
- Ekim Ayı Önemli Günler ve Haftalar Takvimi
