Bugün 15 Ekim Dünya El Yıkama günü. Peki El Yıkama Günü nedir, neden böyle bir gün var? 2023 Teması ve Tarihçesi, El yıkama gününü neden kutluyoruz? El yıkama neden önemlidir? Peki hangi ülkede insanlar ellerini ne sıklıkta yıkıyor? 2023 Dünya el yıkama günü ne zaman kutlanır?
Bu yıl 16. Küresel El Yıkama Gününü kutlayacağımız 15 Ekim günü, geçen yıllarda olduğu gibi Sağlık Bakanlığı ve Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü tarafından 81 ilde eş zamanlı olarak Dünya El Yıkama Günü etkinlikleri düzenlenecek.
2020 yılının ilk günlerinde ortaya çıkan ve dünya genelinde toplumların sağlığını tehdit eden COVID-19 Koronavirus salgını, el hijyeni konusundaki farkındalığı da arttırmıştır. Mikropların ve virüslerin yayılmasını durdurmanın ve sağlıklı kalmanın en etkili yollarından ve aynı zamanda en basit yöntemlerden biri olan ellerin sabun ve suyla yıkanması, pandemi sürecinden geçen dünyada ve ülkemizde salgın hastalıkların önlenmesinde önemli rol oynamaktadır.
El Yıkama Günü Nedir?
Sabunla el yıkamak, edinebileceğimiz en temel, en sağlıklı alışkanlıklardan biridir. Küresel El Yıkama Günü (İngilizcesi: Global Handwashing Day), dünyanın her yerinden insanları el yıkama alışkanlıklarını arttırması ve etkili el yıkamasını motive etmek ve harekete geçirmek için düzenlenen uluslararası bir el yıkama tanıtım kampanyasıdır. Gün içinde kritik noktalarda ellerin suyla ve sabunla yıkanması önemlidir.
Global El Yıkama Günü Tarihçesi
2008 yılının Ağustos ayında İsveç’in Stockholm şehrinde düzenlenen Dünya Su Haftası kapsamında Küresel El Yıkama Ortaklığı (The Global Handwashing Partnership) tarafından başlatılmıştır. El yıkama alışkanlıkları ve uygulamaları üzerine devam eden araştırmalar, oluşturulan bu ortaklık ile takip edilerek, dünya genelinde daha sağlıklı bir yaşam ve etkin bir el hijyeni için el yıkama farkındalığı başlatıldı.
- Dünya çapında 120 milyondan fazla çocuğun 70’den fazla ülkede ellerini sabunla yıkadığı İlk Küresel El Yıkama Günü etkinliği 15 Ekim 2008’de gerçekleştirildi.
2015 yılında New York’ta yapılan UNICEF toplantısında, BM tarafından belirlenen hedefler arasında temizliğe erişim ilk kez küresel gündeme girmiş oldu. Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden biri, 2030 yılına kadar yeterli ve eşitlikçi temelde sanitasyon (halk sağlığını koruma) ve hijyene (temizlik önlemleri) erişimi öngörmektedir.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNİCEF), 15 Ekim tarihini “Dünya El Yıkama Günü” olarak kabul etmiştir. UNICEF’e, göre yemeklerden önce ve tuvaletten sonra sabunla el yıkama alışkanlığı tek bir aşı veya tıbbi müdahaleden daha hayat kurtarıcıdır.
Ellerinizi yıkamak sizi ve sevdiklerinizi koruyabilir. – UNICEF
2023 Küresel El Yıkama Günü Teması
Küresel El Yıkama Ortaklığı (GHP) tarafından bu yılki tema “Temiz eller ulaşılabilir” olarak belirlendi. Bu tema, sağlıklı bir yaşam için el hijyeninin neden son derece önemli olduğunu pekiştirmek için kararlaştırıldı. Temiz eller, bilgi ve uygun davranış yoluyla kültürü etkilemek için her seviyeden insanın birlikte çalışmasını amaçlar.
2023 Küresel El Yıkama Günü’nün teması “Temiz eller ulaşılabilir” olup son yıllarda el hijyeni taahhüdü ve eylemi konusunda kaydedilen ilerlemeyi vurgularken, aynı zamanda el hijyeni hedeflerinin karşılanmasını sağlamak için daha fazla ortak çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.
Son yıllarda el hijyenine bağlılık ve eylemlerde artış görüldü. Büyük ilerlemeler kaydedilmiş olsa da küresel el hijyeni hedeflerine ulaşmak için mevcut çabalarımızı üç katına çıkarmalıyız. Güçlü liderlik ve kolektif çabalar sayesinde herkes için el hijyeni sağlamak amacıyla erişim ve uygulamadaki boşlukları kapatabiliriz. Temiz ellerin ulaşılabilir olmasını sağlamak için herkesin oynayacağı bir rol vardır.
Özellikle halka açık alanlarda, okullarda ve sağlık tesislerinde sabun ve su ile el yıkamanın küresel olarak önemini ve gerekliliğini vurgulamak amaçlanmaktadır.
Sabunla el yıkama daha iyi sağlık, beslenme, eğitim ve hakkaniyete katkıda bulunur. Bu uygulama, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin çoğuna ulaşılmasına yardımcı olabilir, ancak herkes tarafından erişilebilir olmalıdır. Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinde sabunla el yıkamaya daha fazla dikkat çekmek için el yıkamanın rolü hakkında daha fazla bilgi edinin.
El Yıkama Gününü neden kutlarız?
Ellerin sabun ve suyla yıkanmasının hastalanmaktan ve başkalarına mikrop yaymaktan kaçınmak için atılabilecek en iyi adımlardan biri olduğunu her yıl hatırlatmak amacıyla Dünya El Yıkama günü kutlanır. Su ve sabunla yapılan etkili el yıkama, önlenebilir hastalıkların yayılmasını engeller, solunum ve bağırsak hastalıklarını % 25-50 oranında azaltılabilmektedir.
Boğmaca, hızlı gelişen bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyon hastalığıdır. Küresel El Yıkama Günü’nde, Nobel tıp ödülü sahibi Jules Bordet’i ve boğmacaya neden olan bakteriyi tanımlamak da dahil olmak üzere bağışıklıkla ilgili keşiflerini takdir ediyoruz. Boğmaca aşılarla önlenebilir ve düzenli el yıkama ile yayılması engellenebilir.
Küresel El Yıkama Günü’nün Amaçları nedir?
- Dünya genelindeki tüm toplumlarda sabunla etkin bir el yıkama kültürünü teşvik etmek ve desteklemek.
- Her ülkedeki el yıkama alışkanlığı küçük yaştan itibaren sağlamak.
- Elleri sabunla yıkamanın faydaları hakkında farkındalık yaratmak.
Hangi ülkede tuvalet sonrası el yıkama oranı en yüksek? Türkiye kaçıncı sırada?
Gallup International 2015 tarihli araştırmasında 63 ülkenin hijyen haritasını çıkardı. Araştırmaya göre, dünyada tuvaletten sonra ellerini sabunla yıkayanların oranının en yüksek olduğu ülke Suudi Arabistan. Türkiye 63 ülke arasında 6. sırada yer alıyor.
Temiz eller hayat kurtarır
Bulaşıcı Hastalıklar dergisi The Lancet tarafından yapılan bir araştırmaya göre, el bakımı solunum yolu hastalıklarından ölüm oranını %25, ishalli hastalıkları %50 oranında azaltabilir. Bu sadece ellerinizi sabunla yıkayarak yapılabilir!
El yıkama herkes için erişilebilir değil
Dünya nüfusunun sadece %60’ının temel bir el yıkama tesisine erişimi var. Şu anda, 10 milyondan fazla insanın el yıkama olanaklarından yoksun olduğu 17 ülke var. El yıkama tesislerinde sabun ve suyun mevcudiyeti de değişiklik göstermektedir. Etiyopya’da, hanelerin sadece %0,1’inde el yıkama tesisinde sabun ve su bulunurken, Irak’ta %91’inde bu temizlik maddeleri mevcut.
İnsanlar Pandemi Sırasında Ne Sıklıkta Ellerini Yıkıyor?
Araştırmalar Dünya genelinde insanların %58’i günde en az beş kez ellerini yıkadığını gösteriyor. Dünya çapında, günde beş veya daha fazla kez ellerini yıkayan veya el dezenfektanı kullanan kişilerin yüzdesi Danimarka ve Norveç’te %94 gibi yüksek bir oran ile Mali’de %21 arasında değişmektedir.
El Yıkama Günü Etkinlikleri
Sağlık Bakanlığı, bulaşıcı hastalıklardan korunmada el hijyeninin sağlanmasının önemi konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü kapsamında Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde her yıl farklı temalar ile etkinlikler düzenler.
Ellerimizi Ne Zaman Yıkamalıyız?
Gün boyunca ellerimiz kapı kolu, çalışma masası, lavabo, merdiven korkuluğu ve diğerleri gibi çeşitli kontamine nesne ve yüzeylerle temas edebilir ve sonrasında bu elinizi ağzınıza sokarsanız veya burnunuza dokunursanız, yüksek ihtimalle hastalanabilir veya ve enfeksiyon kapabilirsiniz. Bu gibi durumlardan kaçınmak için el hijyeni çok önemlidir.
COVID-19’a ve diğer virüslere karşı korunmak için de ellerinizi aşağıdaki zaman ve durumlarda mutlaka yıkamalısınız.
Ellerimizi özellikle;
- Dişlerimizi fırçalamadan önce
- Yemeklerden önce ve sonra
- Tuvalete girmeden önce ve tuvaletten çıktıktan sonra
- Hapşırdıktan ve öksürdükten sonra
- Çöplere dokunduktan sonra
- Dışarıdan eve girdikten sonra
- Kedi, köpek ve tüm diğer hayvanlarla temas ettikten sonra mutlaka ellerimizi yıkamalıyız.
Doğru el yıkama tekniği;
Ellerinizi en az 20-30 saniye boyunca yıkamalısınız.
- Elinizi tamamen suyla ıslatın
- Yeterince sabun alarak, avuç içinde iyice köpürtün.
- Sağ elin üstünü sol elle, sol elin üstünü sağ elle (mesh ederek) ovalayın.
- Parmaklarınızı iç içe geçirip ve kenetleyip ovalayın.
- Başparmağınızı sırasıyla diğer elinizin içine alarak ovalayın.
- Parmak uçlarınızı avuç içinde sürterek ovalayın.
- Ellerinizi bol suyla durulayın.
- Ellerinizi tek kullanımlık kâğıt havlu ile veya temiz bir havlu ile kurulayın.
Bir saatte 24 kez yüzümüze dokunuyoruz
Ülkemizde ve Dünyada küresel Covid-19 salgını devam etmesi nedeniyle el hijyeni konusundaki farkındalık da önemini koruyor.
Ellerimizin, virüs ve bakterilerin yayılmasında en önemli etken olduğu biliniyor. Bulaşıcı hastalıkların yüzde 80’i genellikle eller yoluyla taşınıyor. Her gün milyonlarca mikropla temas eden ellerimizi baş ve boyun bölgemize sadece bir saatte 24 kez dokunduruyoruz. Sağlık Bakanlığı verilerine göre bir saatte ortalama olarak göz ve burnumuza üçer kez, saç, yanak, ağız ve çenemize dörder kez dokunuyoruz.
El yıkama neden önemlidir?
Ellerin yıkanması hastalıkları ve enfeksiyonların başkalarına yayılmasını önler. İnsanlar farkına bile varmadan sıklıkla gözlerine, burnuna ve ağzına dokunurlar. Mikroplar vücuda gözler, burun ve ağız yoluyla girebilir ve bizi hasta edebilir.
Yıkanmamış ellerdeki mikroplar, hazırladığımız veya tükettiğimiz yiyecek ve içeceklere girebilir. Mikroplar, bazı yiyecek ve içecek türlerinde belirli koşullar altında çoğalabilir ve insanları hasta edebilir.
Yıkanmamış ellerdeki mikroplar, tırabzanlar, masa tablaları veya oyuncaklar gibi başka nesnelere aktarılabilir ve ardından başka bir kişinin eline temas ederek aktarılabilir.
El yıkama yoluyla mikropların arındırılması veya uzaklaştırılması, ishal ve solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesine yardımcı olur. Hatta cilt ve göz enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.
Yıllara Göre Dünya El Yıkama Günü Tarihleri
2023 yılında Dünya El Yıkama Günü (Global Handwashing Day) 15 Ekim Cumartesi günüdür. Dünya El Hijyeni Günü, el hijyenine ve enfeksiyon önleme ve kontrolüne değer veren bir sağlık hizmeti kalitesi ve güvenliği iklimi veya kültürüdür.
- 2023 – 15 Ekim Pazar
- 2024 – 15 Ekim Salı
- 2025 – 15 Ekim Çarşamba
- 2026 – 15 Ekim Perşembe
- 2027 – 15 Ekim Cuma
Ellerinizi yıkamanın doğru yolu, ellerinizi temiz akan suyla ıslatmaktır. Ellerinize sabun, özellikle de antimikrobiyal sabun sürün, tırnaklar dahil tüm eli kaplayın ve en az 20 saniye fırçalayın. Sonrasında su ile iyice durulayın ve temiz bir havlu kullanarak ellerinizi kurulayın.
Sabun ve suya erişiminiz yoksa, birkaç damla el dezenfektanı sıkın ve kuruyana kadar ellerinizi ovalayın. Alkol bazlı el dezenfektanı kullandığınızdan emin olun.
Elleriniz kirliyse yüzünüze veya vücut bölgelerinize dokunmaktan kaçının ve hijyenik olmayan bir ortamda ve çevresinde olduğunuzda veya hastaneye gittiğinizde ellerinizi sık sık temizlemeyi alışkanlık haline getirin. Bir el sıkışmanın bile mikropları yayabileceğini ve sizi hasta edebileceğini unutmayın, bu nedenle önlem almak tedavi etmekten her zaman daha iyidir.
Benzer Konular
- Dünya Beyaz Baston Günü
- 15 Ekim Dünya Meme Sağlığı Günü
- 17 Ekim Dünya Yoksullukla Mücadele Günü
- Dünya Kekemelik Günü
- 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü
- 31 Ekim Dünya Tasarruf Günü
- 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
- Ekim Ayı Önemli Günler ve Haftalar Takvimi
