Bir bahar mevsimi geleneği Hıdırellez nedir, nasıl ortaya çıktı, hikâyesi nedir? 2024 Hıdırellez ne zaman hangi güne denk geliyor? Hıdırellezde nasıl yapılır? Hıdırellez dileği ne zaman yapılır? Hıdırellezi Müslümanlar kutlar mı? Hıdırellez ateşinden neden atlanır? Hıdırellez ateşi ne zaman yakılır?
İşte 2024 Hıdırellez tarihi ve hıdrellez ile ilgili bilinmesi gerekenler…
Hıdırellez nedir?
Hıdırellez, biten kış mevsiminin ardından gelen baharı müjdelemek ve kutlamak için her yıl düzenlenen bir festivaldir.
Hıdırellez, yaz aylarının başlangıcı olarak sayılan 6 Mayıs günü, kutlanılan bayramın ismidir. Mayıs ayının 5’ini 6’sına bağlayan gecedir. Hıdırellezin dillerde dolaşan bir hikayesi de vardır.
Halk tarafından kullanılan halk takviminde yıl ikiye ayrılırdı: 6 Mayıs ile 8 Kasım arasındaki dönem “Hızır Günleri” olarak adlandırılan yaz, 8 Kasım ile 6 Mayıs arasındaki dönem ise kış olarak adlandırılan dönemdir. “Kasım Günleri”. Böylece 6 Mayıs, kışın bitişini ve yazın sıcak günlerinin başlangıcını temsil eder, bir kutlama nedenidir.
Bereket ve bolluğun bayramı olarak bilinen Hıdırellez, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve kutlanır. Köken olarak Orta Asya’ya kadar dayandığı tahmin edilmektedir. Zamanla Balkanlar ve Anadolu’ya yayılmış olan bu kültür ile birlikte yazın tamamen gelmesi kutlanmaktadır.
Hızır figürü sentezlenerek 2017 yılında UNESCO’nun Kuzey Makedonya ve Türkiye Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine girmiştir.
Hıdırellez günü; Miladi takvime göre 6 Mayıs olup Rumi takvime göre 23 Nisan’dır.
Hıdırellez Nasıl Kutlanır?
Hıdrellez kutlamaları her zaman yeşil, ağaçlık yerlerde, su kaynaklarının yakınında, türbe veya türbe yakınında yapılır.
Hızır’ın gezdiği yerlere, dokunduğu şeylere bereket ve bolluk getireceğine inanılarak Hıdrellez gecesinde çeşitli uygulamalar yapılır. Yemek kapları, kiler ve cüzdanlar açık bırakılır. Ev, bağ veya bahçe isteyenler, istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır’ın bu tür şeyleri elde etmelerine yardımcı olacağına inanırlar.
Hıdrellez törenleri genellikle akarsu, göl veya diğer su kaynaklarının bulunduğu şehir, kasaba veya köylerin yakınındaki kırsal kesimde yapılır.
Hızır’ın hayat suyu (ab-ı hayat) içerek ölümsüzlüğe kavuşan, Allah’a ulaşan, özellikle bahar aylarında zaman zaman insanlar arasında dolaşan ve insanlara yardım eden bir peygamber olduğuna dair yaygın bir inanış vardır. zorlukta bolluk ve sıhhat dağıtır. Hızır’ın kimliği, yaşadığı yer ve zaman kesin değildir. Hızır, baharın ve onunla birlikte ortaya çıkan yeni hayatın simgesidir. Hızır inancının yaygın olduğu Türkiye’de kendisine atfedilen özellikler şunlardır:
- Hızır, zor durumda kalanların yardımına koşar ve insanların isteklerini yerine getirir.
- Daima iyi niyetli, iyiliksever insanlara yardım eder.
- Durduğu, bulunduğu her yere bolluk ve zenginlik getirir.
- Derdi olana şifa, hastalara sıhhat getirir.
- Bitkilerin büyümesine, hayvanların üremesine ve insanların güçlenmesine yardımcı olur
- İnsanların servetinin artmasına vesile olur.
- O, iyi alâmetlerin ve iyi talihin sembolüdür.
- O, Allah’ın verdiği mucizeler yaratma gücüne sahiptir.
Taze bahar bitkileri, kuzu eti veya kuzu ciğeri yemek Hıdrellez’de bir diğer adettir. Baharın ilk kuzusunu yemenin sağlık getireceğine ve hastalara şifa olacağına inanılır. Ayrıca kırda çiçek veya bitki toplamanın, kaynatıp suyunu içmenin tüm hastalıklara iyi geldiğine ve bu şekilde elde edilen suyun kırk gün yıkananları gençleştirip güzelleştirdiğine inanılır.
Hıdırellez Gelenekleri
Ruz-ı Hızır olarak da bilinen Hıdırellez günü aslında kelime kökü olarak “yeşillendiren” olarak geçmektedir. Hızır’ın geçtiği her yer yeşillenir. İnanca göre Hızır, geçtiği yeri yeşillendirirken tutulan dilekleri ilahi kata ulaştırır.
Doğanın eril yanı dişil yanı olan toprak anayı uyandırır. Bu uyanışla beraber kimin ihtiyacı var ise şifalanır ve dilekleri kabul olur. Zorda kalanların yardımcısı olan Hızır ile denizden gelen İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak kabul edilir.
Hıdırellez günlerinde dileğinizi bir gül ağacının köküne gömebilirsiniz. Uğur paranızı yine aynı şekilde bir gül ağacına gömüp ertesi gün cüzdanınıza koyabilirsiniz. Aynı şekilde evinizin bereket köşesi için de bir tane ayırabilirsiniz.
Dileklerinizi kağıda yazarken sembol olarak Anadolu sembollerinden olan Pıtrak sembolünü ekleyebilirsiniz.
Çiy yoğurdu
Hıdırellez yoğurdu olarak da bilinen çiy yoğurdu, sadece Türklere has bir âdettir. Hıdırellez gecesi otların üzerine düşen çiylerin toplanarak süte katılmasıyla yapılan çiy yoğurdu, 1 litre süte 3 yemek kaşığı çiy eklenerek yapılır.
Hıdırellez ateşinden neden atlanır?
Hıdırellez gecesi en çok yapılan etkinliklerden biri ateşten atlamaktır. Her yıl gerçekleşen Hıdırellez günü ateşten atlamanın nazardan ve hastalıktan koruduğuna inanılır. Bu gelenek adeta Hıdırellez’le özdeşleşmiştir. Ateşten atlamak bir gelenektir ve dini bir anlamı yoktur. Hıdırellez günü, doğa ve insan sevgisi çok önemlidir çünkü Hızır ve İlyas, insanları, doğayı, iyiliği ve cömertliği seven, bereketin simgesi olan, kutsallıklarına inanılan dini varlıklardır.
Hıdrellez gecesi dört yol ağzında ateş yakılır, eski hasırlar yakılır, üzerinden en az üç kere atlanır. Ateşin üstünden atlanınca bir kış boyu insanın üzerine çöken uyuşukluğun ve hareketsizliğin ve atılacağına inanılır. Aynı zamanda inanışa göre atlama anında dertler kederler de dökülür.
Hıdırellez’de dilek nasıl dilenir?
Her yıl Mayıs ayının 5’ini 6’sına bağlayan gece güzelce duş alınır. Beyaz elbiseler giyilir ve güllerin dibine istenilen dilekler hacetler yazılır. İnanışa göre o gece akan ve saf sulardan yapılan ekmekler bozulmaz, mayalar bütün sene sağlam durur. Yoğurtlar mayalanır o maya dahi bozulmadığına inanılır.
Evlenmek isteyenler için baht-kısmet açma törenleri düzenlenir. Aynı zamanda Hristiyanlar da bugünü Aziz George günü olarak kutlamaktadırlar.
Yeni bir ev, arsa, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istedikleri dileklerin küçük bir modelini (resmini) yapar ve Hızır’ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar. Aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdeleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler.
Hıdırellez günün başlangıcı olan 5 Mayıs gecesi de cüzdanlar ve un çuvallarının ağzı açık bırakılırmış, Hızır gelir her yeri bereketle doldururmuş.
Hıdırellezi Müslümanlar kutlar mı?
Hıdırellez (Ruz-ı Hızır) genellikle Orta Asya, Balkanlar ve Anadolu’da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Hıdırellez hem Müslümanlar hem Hristiyanlar tarafından kutlanır. Hıdırellez, Türkiye’de en önemli mevsimlik bayramlardan (festivallerden) biri olarak kabul edilir.
Hıdırellez Dilek Duası
Dileklerin kağıtlara yazılıp gül ağaçlarına asıldığı, ateş yakılıp üstünden üç kere atlandığı coşkulu geçen kutlamalardan biri olan hıdırellez hakkında merak edilen dilek duası
Bismillahirahmanirahim
Bin bir adım bir adım
Allah bir adım adım
Kerim kerem Allah
Başımda bir duman var yardım eyle ya Allah
La ilaha illallah Muhammeden Resullullah yetiş imdadıma hızır ile Allah birsin sen kulla mişersin biz gibi kulların yardımcısı sensin hızır deryada erdim murada amin.
Anadolu’nun bazı yörelerinde dua ve dileklerin gerçekleşmesi için sadaka vermek, oruç tutmak ve hayvanları kurban etmek de gelenektir. Kurbanlar ve adaklar “Hızır hatırına” olmalıdır.
Hıdırellez (Hıdrellez) Ne Zaman 2024?
2024 yılında Hıdırellez Bayramı 5 Mayıs Pazar akşamı başlıyor ve 6 Mayıs Pazartesi ikindi saatine kadar devam edecek.
Hıdrellez Festivali Türkiye’de her yıl 6 Mayıs’ta kutlanıyor. Bu tarih, Hristiyanlar tarafından da doğanın yeniden hareketlendiği baharın ilk günü olarak kabul edilir. Ortodokslar bu tarihi Aya Georgi, Katolikler ise Aziz George Günü olarak kutlarlar.
Türkiye’nin mevsimlik bayramlarından biri olan Hdırellez, ülkede aktif olarak kutlanmaktadır. Köylerde ve küçük kasabalarda Hıdrellez kutlamaları için insanlar önceden hazırlanırken, artık büyük şehirlerde daha az da olsa hazırlık yapılıyor. Bu hazırlıklar ev temizliği, temiz giysiler, yiyecek ve içeceklerle ilgilidir. Hıdrellez Günü’nden önce, insanlar Hızır’ın temiz olmayan evleri ziyaret etmeyeceğini düşündükleri için evler tepeden tırnağa temizlenir. Hıdrellez Günü’nde giyilmek üzere yeni giysi ve ayakkabılar alınır.
Siz de Hıdırellez günü evinizdeki pencereleri açın, hatta evdeyseniz hiçbir şeyi kitli tutmayın, cüzdanları bile açık bırakın…
Bu yazılarda ilginizi çekebilir;
- 2024 Hıdırellez Mesajları ve Manileri
- İlkbahar ekinoksu 2024
- Nevruz Bayramı nedir, ne zaman kutlanır?
- Mayıs Ayı Özel Günler ve Haftaları
