14 Ekim Dünya Standartlar Günü 2025

Dünya Standartlar Günü nedir, ne zaman kutlanıyor? Standart veya standardizasyon ne demek, anlamı nedir? Dünya Standartlar Günü neden önemlidir?

13 Ekim 2025Son güncelleme: 13 Ekim 2025

0 211 6 dakika okuma süresi

Dünya Standartlar Günü nedir, ne zaman kutlanıyor? Standart veya standardizasyon ne demek, anlamı nedir? Dünya Standartlar Günü neden önemlidir? 14 Ekim Dünya ne günü? Dünya Standartlar Günü’nün ve standardizasyonun tarihçesi nedir, nasıl ortaya çıktı, ilk ne zaman kutlandı? 2025 Dünya Standartlar Günü teması belli oldu mu?

İşte 2025 Dünya Standartlar Günü (World Standards Day): Tarihi, amacı, önemi ve bilmeniz gereken her şey…

Dünya Standartlar Günü

Uluslararası ticareti kolaylaştırmaya yardımcı olan standartlar oluşturan uluslararası kuruluşların olmadığı bir yerde dünyanın nasıl görüneceğini hayal edin. Dünya Standartlar Günü, dünyanın ulusal standartlardan uluslararası standartlara kadar bizi en çok etkileyen standartları yansıtmasına yardımcı olur.

Her yıl 14 Ekim’de gerçekleşen Dünya Standartlar Günü (WSD), standardizasyonun önemi konusunda farkındalığı ve anlayışı artırmak için bir fırsat sunuyor. Bu, her yıl küresel toplumu güçlendirmek için kampanya unsurları geliştiren Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC), Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO) ve Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’nin (ITU) ortak bir girişimidir.

Dünya Standartlar Günü, ürünlerin küresel standardizasyonuna duyulan ihtiyaç ve bunun dünya ekonomisi için önemi konusunda daha iyi, daha adil ve daha sürdürülebilir bir dünya amacıyla oluşturulmuştur.

Standartlar günlük hayatımızın neredeyse her alanına dokunuyor. Ürün ve hizmetlerin beklediğimiz şekilde çalışmasını sağlayarak hayatı daha güvenli ve daha keyifli hale getirirler. Standartlar, Birleşmiş Milletlerin 2030 Gündemine ulaşmak ve daha adil, daha sürdürülebilir bir dünya yaratmak için gereklidir.

Bu günün temel amacı, küresel ekonomide standardizasyonun önemi konusunda farkındalık yaratmak ve endüstrileri düzenlemektir.

Bu gün, dünyanın her yerinden profesyonellerin ve bilim adamlarının standartlar oluşturan kuruluşlar içinde gönüllü standartlar oluşturma konusundaki başarılarını onurlandırmak için etkinliklerle kutlanır, örneğin:

Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO)
Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC)
Amerikan Makine Mühendisleri Derneği (ASME)
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)
Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE)
Türk Standartları Enstitüsü (TSE)

Tüm standartlar sistemi, birlikte çalışarak ve insanları sürdürülebilirlik zorluklarıyla yüzleşmek için çözümlerle güçlendirerek işbirliği üzerine kuruludur.

Dünya Standartlar Günü Teması: “Shared Vision for a Better World”

2025 yılı için belirlenen tema: “Shared Vision for a Better World” (Daha İyi Bir Dünya İçin Ortak Vizyon) ve özellikle SDG 17 – Hedefler İçin Ortaklıklar üzerinde vurgu yapılıyor.

Kampanya, standartların çok paydaşlı iş birlikleri aracılığıyla nasıl somut çözümler sunduğunu, kurumlar, sektörler, hükümetler, sivil toplum ve özel sektör arasında nasıl köprü rolü üstlendiğini göstermeyi amaçlıyor.

Temanın kilit mesajlarından biri: standartlar sadece teknik dokümanlar değil, küresel ölçekte bir “ortak çerçeve” görevi görür; farklı aktörlerin aynı dili konuşmasını, eşgüdüm içinde hareket etmesini sağlar.

SDG 17 – “Hedefler İçin Ortaklıklar” Ne Demek?

Hedef 17 (Partnerships for the Goals), BM 2030 Gündemi’nin “uygulama ve gerçekleştirme yollarını güçlendirme” ekseninde yer alır.

Hedef 17’nin ana bileşenleri ve öncelikleri:

Kaynakları harekete geçirmek: Gelişmekte olan ülkelere teknik destek, kapasite geliştirme ve finansman sağlanması.
Kapasite geliştirme, teknoloji transferi ve bilgi paylaşımı: Özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde veri sistemleri, istatistik altyapıları ve teknolojik kapasite artırımı.
Yönetişim ve sistemsel konular: Ticaret sistemlerinin adil ve kapsayıcı olması, uluslararası kuruluşlarla koordinasyon, çok taraflı iş birliklerinin güçlendirilmesi.
Çok paydaşlı ortaklıklar (public-private, kamu-sivil toplum, uluslararası kuruluşlar arasındaki iş birlikleri) teşvik edilir.

Ayrıca, SDG 17 aynı zamanda her yıl gözden geçirilen tek Sürdürülebilir Kalkınma Hedefidir; ilerlemeler ve zorluklar düzenli olarak takip edilir.

Standartlar ve SDG 17 Arasındaki Bağlantı: Neden Önemli?

Standartlar, SDG 17’nin amaçlarını destekleyen pratik araçlar haline gelebilir. İşte nasıl:

Ortak Dil ve Çerçeve Sağlama: Uluslararası standartlar, farklı ülkeler ve sektörler arasında uyumlu kriterler belirleyerek iş birliklerini kolaylaştırır.
Güvenilirlik ve Şeffaflık Standartlara uyum, paydaşlar arasında güven oluşturur; özellikle finansman, teknoloji transferi, veri paylaşımı gibi alanlarda önemlidir.
İnovasyon ve Ölçeklenebilirlik: Standartlar, yenilikçi çözümlerin ölçeklenmesini kolaylaştırır çünkü herkes aynı çerçeveyi kullanabilir.
Veri ve İzleme: Standartlaştırılmış veri toplama prosedürleri, hedeflere ilerlemeyi izlemeyi kolaylaştırır (örneğin, göstergeler için veri uyumu).
Kapasite Geliştirme: Standartları uygulamak için teknik bilgi gereklidir; bu da eğitim, uzmanlık ve iş birliği fırsatlarını tetikler.

Örneğin, çevre yönetimi standartları, enerji verimliliği standartları ya da kalite yönetim sistemleri gibi standartlar SDG’lerin ekonomik, çevresel ve sosyal hedeflerine doğrudan katkıda bulunabilir.

Zorluklar & Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kaynak açığı ve finansman sorunu: Gelişmekte olan ülkeler için standardizasyon süreçlerine katılım maliyetli olabilir.
Eşitsiz kapasite ve teknik bilgi farkları: Bazı ülkeler standart geliştirme süreçlerine katılamıyor ya da uygun altyapıya sahip değil.
Veri eksikliği / uyumsuz veri sistemleri: İzleme mekanizmaları standart hale gelmezse ilerlemeyi ölçmek zorlaşır.
Çıkar çatışmaları ve egemenlik kaygıları: Ulusal düzenlemeler, yerel sistemlerle çelişebilir; standartlar bazı aktörler tarafından dışsal baskı unsuru olarak algılanabilir.
Sürdürülebilirlik boyutu: Standartların sürekli güncel ve esnek olması gerekir; çünkü teknolojiler, çevresel koşullar ve toplumsal ihtiyaçlar değişir.

Tarihçesi

Standart ve standardizasyon olgusu insanlık tarihi kadar eskidir. Standartlar; ürün veya hizmetler için kalite ve güvenlik alt yapısını oluşturmak, üretim süreçlerini iyileştirmek, teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak, ticari engelleri kaldırmak, yeni pazarlara ulaşılmasını sağlamak, çevre ile birlikte sağlığı korumak için tüm dünyanın kullandığı ortak dili simgeler.

Dünya Standartlar Günü’nün tarihi, sonraki yıllarda Uluslararası Standardizasyon Örgütü’nün (ISO) kurulmasını doğuran 1946’da Londra’da yapılan bir toplantıya kadar uzanır. Tarih, 1956’da Londra’da standardizasyonu kolaylaştırmak için uluslararası bir organizasyon oluşturmaya karar veren 25 ülkeden delegelerin ilk toplantısını işaretlemek için seçildi. ISO bir yıl sonra 1947’de kuruldu. Ancak Dünya Standartlar Günü ilk olarak 14 Ekim 1970 tarihinde kutlandı.

23 Şubat 1947’de üye ülkelerin ulusal standart kuruluşlarından temsilcilerden oluşan ve standardizasyonun düzenleyici ve kolaylaştırıcı sorumluluğunu üstlenen Uluslararası Standardizasyon Örgütü (International Organization for Standardization – ISO) kuruldu. Merkezi Cenevre, İsviçre’dedir.

40 yıllık teknik standartlar geliştirdikten sonra ISO, 1987 yılında ürünler ve teknolojiler için ilki ISO 9000 Kalite Yönetim sistem standartları olarak bilinen süreç standartlarına geçiş yaptı.

Türk Standartları Enstitüsü (TSE), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesinde hazırlanan tüzük ile 16 Ekim 1954 tarihinde kurulmuştur. Enstitü, 26 Mayıs 1955 tarihinde International Organization For Standardization-ISO’ya ve 1 Ocak 1956 tarihinde International Electrotechnical Commission-IEC’ye üye olmuştur.

Her yıl 14 Ekim’de, IEC, ISO, ITU, diğer uluslararası standardizasyon kuruluşlarının üyeleri ve dünyanın dört bir yanındaki insanlar, uzmanların, gönüllülerin ve aslında dünya çapında standardizasyon faaliyetlerinde bulunan herkesin ortak çabalarını kutlayarak, insanların dikkatini yazılı standartların küresel ekonomideki önemi konularına çeker.

Dünya, farklı köşelerdeki pazarların giderek daha fazla açık hale geldiği, ulusal sınırların ortadan kalktığı ve yeni zorlukların ortaya çıktığı hızlı küreselleşmeyi deneyimlemeye devam ederken, tüm uluslar ve insanlar için geçerli olan teknik bir standart uygun hale geldi.

Standardizasyon Ne Demek?

Standardizasyon tanım olarak, bir şeyi bir standarda uygun hale getirme sürecidir. Ayrıca belirli bir endüstride standartlara dayalı ve uyumlu teknolojileri ve süreçleri geliştirme, teşvik etme ve muhtemelen zorunlu kılma işlemidir.

Standardizasyon neden önemlidir?

Dünyanın farklı yerlerinden ürün ihraç eden veya ithal eden açık pazarlar neticesinde hızlı bir küreselleşme dünyasında yaşıyoruz.

Standartlar, belirli bir sektörde üretilen mal veya hizmetlerin tutarlı kalitede olmasını ve aynı sektördeki diğer karşılaştırılabilir ürün veya hizmetlerle eşdeğer olmasını sağlar. Standardizasyon ayrıca üretilen malların güvenliğini, birlikte çalışabilirliğini ve uyumluluğunu sağlamaya yardımcı olur.

Örneğin Kullandığınız akıllı saat Türkiye’de ve akıllı telefonunuz Çin’de üretilmiş olabilir. Hem akıllı saatiniz hem de akıllı telefonunuzun içindeki yonga seti (chipset) Japonya’dan ithal edilmiş olabilir. Ancak, dünyanın farklı yerlerinde yapılmış olmalarına rağmen hepsi birbiriyle sorunsuz bir şekilde çalışır. Bu ancak frekansların standardizasyonu nedeniyle mümkündür.

Uluslararası standartların amacı nedir?

Önerdiği kriterler malzemelerin, ürünlerin, süreçlerin, hizmetlerin, sistemlerin veya kişilerin hedeflenen amaçlarına uygun olmasını sağlar.

Kaç tane uluslararası standart var?

ISO, işletmeler için 22.700’den fazla standart yayınlamıştır.

ISO 9001 KYS Nedir?

ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi olarak da geçmektedir. Müşteri beklentileri, ihtiyaçları ve mevzuat şartlarını karşılama yoluyla müşteri memnuniyetinin artırılmasını öngören dünyaca kabul görmüş bir kalite yönetimi sistemi ve uluslararası standart olarak tanımlanır.

ISO 10002 MMYS Nedir?

ISO 10002:2004 Müşteri Memnuniyet Standardı, planlama, tasarım, işletme, bakım ve iyileştirme dahil olmak üzere bir kuruluş içindeki ürünlerle ilgili şikayetleri ele alma süreci hakkında müşteri şikayet sisteminin oluşturulması ile ilgili bir yönetim standardıdır. Kuruluşlara müşteri şikayetlerinin nasıl ele alınması gerektiği konusunda bilgiler vermektedir. Standart, müşteri şikayetlerinin ele alınmasında temel konuları, şikayet yönetim kontrollerini içermektedir.

ISO 10002:2004, kuruluş dışında çözülmesi için başvurulan anlaşmazlıklar veya istihdamla ilgili anlaşmazlıklar için geçerli değildir.

Kalite yönetim sistemi nedir?

Kalite yönetim sistemi (Quality management system), sürekli olarak müşteri gereksinimlerini karşılamaya ve memnuniyetlerini artırmaya odaklanan bir iş süreçleri topluluğudur. Kalite politikalarına ve hedeflerine ulaşmak için süreçleri, prosedürleri ve sorumlulukları belgeleyen standart bir sistemdir. Bir organizasyonun amacı ve stratejik yönü ile uyumludur.

Bunları biliyor muydunuz?

ISO’ya dönüşen organizasyon, 1926’da Uluslararası Ulusal Standardizasyon Birliği Federasyonu (ISA) olarak başlamıştır.
‘ISO’ adı da ‘eşit’ anlamına gelen Yunanca ‘isos’ kelimesinden türetilmiştir.
Kuruluşun 165 ülkeden üyesi ve standartların geliştirilmesinden sorumlu 3.000’den fazla teknik kuruluşu vardır.
Dünyanın önde gelen uluslararası standart geliştiricileri: IEC, ISO ve ITU . Bu üç kuruluş, Dünya Standartları İşbirliği bayrağı altında bir dizi girişimde işbirliği yapmaktadır.
Bağımsız, hükümet dışı bir üyelik kuruluşu olarak ISO, dünyanın en büyük gönüllü standart geliştiricisidir.

2025 Dünya Standartlar Günü Ne Zaman?

Hayatın her alanındaki ürün ve hizmetlerde standartlarla ilgili farkındalık oluşturulması ve yaşamımızı daha güvenli ve daha keyifli hale getirmek amacıyla bu yıl 14 Ekim 2025 Salı Dünya Standartlar Günü olarak kutlamaktadır.