“Her ümmetin mecusisi vardır..” Hadisi Açıklaması

"Her ümmetin mecusisi vardır. Benim ümmetimin Mecusileri “Kader yoktur.” diyenlerdir." kader hakkındaki hadisi, açıklaması ve anlamı

13 Ekim 2017

0 665 5 dakika okuma süresi

“Her ümmetin mecusisi vardır. Benim ümmetimin Mecusileri ‘Kader yoktur.’ diyenlerdir.” kader hakkındaki hadisi, açıklaması ve anlamı

Bu hadis-i şerif, İslam tarihinde özellikle kader anlayışı konusunda farklı görüşlere sahip grupların ortaya çıkmasıyla birlikte sıkça tartışılan bir konudur.

Mecusi ne demek?

Mecusi kelimesi Arapça: مجوس veya Farsça: مگوش, yazılışıyla aslında Zerdüştler için kullanılan ve özellikle Zerdüşt rahipleri anlamına gelen bir terimdir.

Müslüman Endülüs Devleti’nde mecusî sözcüğü mecazî olarak pagan anlamında kullanılmaktaydı. Zamanla sözcüğün “pagan” anlamında kullanımı yaygınlaştı. Pek çok Arap tarihçi, Müslüman topraklarına saldıran Vikinglerden mecusî diye söz etmekteydi.

Ateşperestlik olarak da adlandırılan Mecusilik, Eski İran kökenli bir dinsel gelenektir. Mecusilik bugün hala yaşayan bir din olarak varlığını devam ettirmektedir.

Her ümmetin mecusisi vardır…

Ebu Davud’un Hz. Huzeyfe’den naklettiğine göre, Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu:

“Her ümmetin mecusisi vardır. Benim ümmetimin mecusileri ise ‘Kader yoktur.’ diyenlerdir. Onlardan biri ölürse, cenazesine katılmayın, hasta olursa ziyaretine gitmeyin. Onlar deccal taifesidir. Allah’ın onları deccale ilhak ettirmesi (ona katılmış bir grup olarak değerlendirmesi) hakkıdır.”

Kaynak: Ebu Davud, Sünnet 16; bk. Tirmîzi, kader 13: İbn Mace. Mukaddime 10; Ahmed b. Hanbel, 86, 125Ebu Davud, Sünnet; 17

Hattabî’nin belirttiğine göre, Kaderiyecilerin Mecusîlere benzetilmesinin sebebi, düalist (ikici) inançlardır:

Mecusilere göre, bütün işlerin iki temel kaynağı vardır; nur ve karanlık. Bütün hayırların kaynağı nur / ışık, bütün şerlerin kaynağı ise karanlıktır. Kaderiyecilere göre de, bütün işlerin iki kaynağı vardır: Hayırların hepsi Allah’tandır, şerlerin faili ise insanlardır.

Halbuki Kur’an ve sünnete dayanan Ehl-i sünnetin itikadına göre, Allah hem hayrın hem de şerrin yaratıcısıdır. İnsan ise, kendi çapında yapacağı kesp/kazancın sahibidir. İsteyen insandır, yaratan Allah’tır.

Hadisin Genel Anlamı

Mecusilerin Özelliği: Mecusiler, İran kökenli bir din olan Zerdüştlük inancına mensup kişilerdir. Bu hadiste mecusiler, genel olarak dinin temel esaslarını reddeden veya tahrif eden kişiler olarak bir metafor olarak kullanılmıştır.
Kader İnkarı: Hadis, bazı Müslümanların kader inancını reddetmesinin, dinin temel esaslarından uzaklaşmak anlamına geldiğini ifade eder. Bu durum, mecusilerin dinlerini tahrif etmelerine benzetilir.
Uyarı: Bu hadis, Müslümanları, dinin temel esaslarından olan kader inancını reddetme tehlikesine karşı uyarır.

Bu söz, İslam’da kader inancı ile ilgili bir uyarı niteliği taşır ve bazı İslam kaynaklarında Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’e (sav) nispet edilen bir ifade olarak geçmektedir. Rivayetin kaynağı kesin olmamakla birlikte, İslam düşüncesinde kader inancını reddetmenin ciddi bir yanlış olduğuna vurgu yapar.

Mecusilik ve Kader

Mecusilik (Zerdüştlük), ateşe tapmayı merkeze alan bir inanç sistemi olup, dualizm (iyi ile kötü arasında ezelî bir savaş) fikri üzerine kuruludur.

Hadiste “Mecusi” tabirinin kullanılması, bir benzetme olarak anlaşılır. Nasıl ki Mecusiler inanç sistemi olarak hak bir yol üzerinde değilse, İslam ümmeti içinde kaderi inkâr eden kişiler de benzer şekilde İslam’ın temel akidesinden sapmış olur.

Kader ve İslam

İslam inancına göre kader (takdir), Allah’ın her şeyi ezelden bilmesi, yaratması ve iradesini yönetmesidir. İslam’ın temel ilkelerinden biri olan bu inanç, kişinin sorumluluğunu ve Allah’ın kudretini bir arada açıklar. Kur’an-ı Kerim’de bu inanca işaret eden ayetler vardır:

“Biz her şeyi bir kader ile yarattık.” (Zâriyât Suresi, 49:12)

Farklı Yorumlar ve Tartışmalar

Kader Kavramı: İslam’da kader, Allah’ın her şeyi önceden bilmesi ve takdir etmesi anlamına gelir. Bu kavram, Müslümanlar arasında farklı şekillerde yorumlanmıştır.
Mu’tezile ve Kaderiyye: Tarihte Mu’tezile gibi bazı İslam mezhepleri, kader anlayışında farklı görüşlere sahip olmuşlardır. Bu hadis, özellikle bu tür görüşleri benimseyen kişilere yönelik bir uyarı olarak değerlendirilmiştir.
Hadisin Muhatabı: Bu hadisin hangi dönemde ve hangi topluluğa hitap ettiği konusunda farklı görüşler vardır. Bazı alimler, bu hadisin ilk Müslümanlara hitap ettiğini, bazıları ise daha sonraki dönemlerde ortaya çıkan bazı görüşlere karşı bir uyarı olduğunu düşünürler.

Önemli Noktalar

Kader İnancının Önemi: İslam’da kader inancı, insanın sorumluluğunu azaltmaz. İnsan, Allah’ın takdir ettiği çerçevede özgür iradesini kullanarak hareket eder.
Aşırılıklardan Sakınmak: Kader konusundaki aşırı görüşlerden kaçınmak önemlidir. Kaderi inkâr etmek olduğu kadar, insanın hiçbir iradesi olmadığını düşünmek de yanlıştır.
İslam’ın Orta Yolu: İslam, her konuda olduğu gibi kader konusunda da orta yolu benimser. Ne kaderi inkâr etmek ne de insanın iradesini yok saymak doğru değildir.

Mesaj ve Uyarı

Bu rivayet, İslam’ın kader anlayışına karşı çıkmanın veya bu konuda aşırı yorumlara sapmanın ümmet içinde fitneye neden olacağına işaret eder. İslam âlimleri, kaderi doğru anlamanın ve bu inancı derinlemesine kavramanın iman açısından kritik bir mesele olduğuna dikkat çeker.

Kader Hakkındaki Kütüb-i Sitte Hadisleri

Resulullah (sav) buyurdular ki:

“Her ümmetin Mecusileri vardır. Bu ümmetin Mecusileri “kader yoktur!” diyenlerdir. Bunlardan kim ölürse cenazelerinde hazır bulunmayın. Onlardan kim hastalanırsa ona ziyarette bulunmayın. Onlar Deccal bölüğüdür. Onları Deccal’e ilhak etmek Allah üzerine bir haktır.”
Ravi: Huzeyfe
Kaynak: Ebu Davud, Sünnet 17, (4692)

Resulullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Kaderiye fırkası, bu ümmetin Mecusileridir. Eğer hastalanırlarsa ziyaret etmeyin, ölürlerse cenazelerine katılmayın.”
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Ebu Davud, Sünnet 17, (4691)

Resulullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Kader ehli ile düşüp kalkmayın, onlara dava açmayın.”
Ravi: İbnu Ömer
Kaynak: Ebu Davud, Sünnet 17, (4720)

Resulullah (sav) buyurdular ki: “Ümmetimde iki sınıf vardır ki, onların islam’dan nasipleri yoktur: Mürcie ve Kaderiye.”
Ravi: İbnu Abbas
Kaynak: Tirmizi, Kader 13, (2150)

Kader ile ilgili başka hadis-i şerifler

Bir adam İbnu Ömer (ra)’e gelerek:

“Falan kimse sana selam ediyor!” diyerek, Şamlı birisinden selam getirdi.

İbnu Ömer (ra):

“Bana ulaştığına göre, o kimse kaderi inkar ediyormuş. Eğer o böyle bir bid’a fikre saplandı ise, sakın ona benden selam söyleme! Zira ben, Resulullah (sav)’ı işittim: “Bu ümmette hasf (yere batırma), mesh (suret değişmesi) [ve kazf = taş yağması)] olacak. Bu musibetler kaderi inkar edenlere gelecek.”
Ravi:

Nafi
Kaynak: Ebu Davud, Sünnet 7, (4613); Tirmizi, Kader 7, (2153, 2154)

Resulullah (sav) buyurdular ki: “Allah mahlukatın miktarlarını, semavat ve arzı yaratmazdan elli bin sene evvel, arşı da su üzerinde iken yazdı.”
Ravi: İbnu Amr İbni’l-As
Kaynak: Müslim, Kader 16, (2663); Tirmizi, Kader 18, (2157)

Resulullah (sav) buyurdular ki: “Allah bir kulunun bir memlekette ölmesini takdir etti mi, onu oraya -veya orada bulunan bir şeye dedi- muhtaç kılar.”
Ravi: Ebu Azze
Kaynak: Tirmizi, Kader 11, (2148)

İmam Malik’e ulaştığına göre, İyas İbnu Muaviye’ye, “Kader hakkında fikrin nedir?” diye sorulmuş da o şu cevabı vermiştir: “(Benim fikrim) kızımın fikridir!” Bu sözle, onun sırrını ancak Allah’ın bildiğini söylemek istemiştir, İyas, anlayışta darb-ı mesel olmuştu.

Bir gün bir adam ona kader hakkında sordu: “Kadere inanmıyor musun?” dedi. Adam: “Elbette inanıyorum!” deyince: “Bu kadarı sana yeter! (Fazlası senin için malayanidir).

Zira Ali İbnu Hüseyin, babası (Hz. Ali İbnu Ebi Talib) (ra)’dan bana nakletti ki, Resulullah (sav) şöyle buyurmuşlardır: “Kişinin malayani şeyleri terketmesi, onun Müslümanlığının güzelliğindendir!”

Yine ona ulaştığına göre Lokman’a: “Sende gördüğümüz (bu fazilet)in sebebi nedir?” diye sorulunca şu cevabı vermiştir:

“Emaneti eda, doğru söz ve beni ilgilendirmeyen şeyleri terketmem!”

Rezin tahric etmiştir. Rivayette geçen “Kişinin malayaniyi terketmesi İslam’ının güzelliğindendir”

Resulullah (sav)’ın bu sözü şu kaynaklarda geçer: Muvatta, Hüsnü Hulk 3, (2, 903); Tirmizi, Zühd 11, (2318, 2319); İbnu Mace, Fiten 12, (2976); Rivayetin sonundaki “Yine ona ulaştığına göre Lokman’a…” kısmı da, Muvatta’da gelmiştir (Kelam 17, 2, 990] Kaynak: Rezin

Sonuç olarak,

“Her ümmetin mecusisi vardır, benim ümmetimin Mecusileri ‘Kader Yoktur’ diyenlerdir” hadisi, Müslümanları kader inancının önemi konusunda uyarır. Bu hadis, İslam’ın temel inanç esaslarından olan kadere inanmanın önemini vurgular ve Müslümanları aşırı görüşlerden uzak durmaya teşvik eder.