30 Eylül Dünya Çeviri Günü 2025

30 Eylül Dünya Çeviri Günü nedir, ne zaman kutlanır? Uluslararası Dünya Çeviri Günü neden kutlanıyor? Dünya Çeviri Günü Teması 2025 ve tarihçesi nedir, nasıl ortaya çıktı, ilk ne zaman kutlandı? Neden 30 Eylül seçildi? Dünya Çeviri Günü neden önemlidir, amacı nedir?

Peki BM’nin kaç resmi dili var? Türkiye’nin resmî dili nedir? Dünya çapında en çok çevirisi yapılan kitaplar hangileridir?

Dünya Çeviri Günü

Tüm dünyadaki çevirmenlerin ve dil profesyonellerinin yorulmak bilmeyen çalışmalarını takdir etmek için 30 Eylül Uluslararası Çeviri Gününü kutluyoruz. Çeviri, tüm insanlığın ortak dilidir. Bir çevirmenin rolü, uluslararası çevrelerde üretken, olumlu ve net kişiler arası iletişimi sürdürmek için vazgeçilmezdir. Hassas belgeleri çevirmekten en sevdiğiniz şarkı sözlerine kadar, çevirmenler uluslararası barış anlaşmalarının ve küresel medya tüketiminin temelidir.

Çevirmenlerin olmadığı bir dünya hayal edebiliyor musunuz? En sevdiğiniz kitapları asla okuyamayacağınızı, yabancı sinema şaheserlerini anlayamayacağınızı veya o eksantrik Avrupa veya Asya dizilerinin tadını çıkaramayacağınızı hayal edin.

Çevirmenler toplumun vazgeçilmez bir parçasıdır ve ulusları bir araya getirmede, diyaloğu, anlayışı ve işbirliğini kolaylaştırmada, kişiler arası iletişime yardımcı olmada, açıklığı korumada ve uluslararası kamu söyleminde olumlu bir iklim ve üretkenliği sağlamada önemli bir rol oynarlar.

Çeviri alanı, bir edebi eserin çevirisi, profesyonel çeviri, yorumlama ve terminoloji gibi birçok alt dal içerir. Uluslararası Çeviri Günü, dünyanın her yerindeki dil profesyonellerinin çalışmalarını takdir etmeyi amaçlar.

Uluslararası Çeviri Günü (International Translation Day), dil uzmanlarının barışı koruma amacını ilerletme, insan haklarının teşviki ve sürdürülebilir kalkınma için ortak arayışa katkılarını onurlandırmaktadır.

Her yıl Dünya Çeviri Gününü profesyonel çeviri bilincini artırarak ve dillerin kaynaşmasının çeşitlilikten kaynaklanan birleşik bir dünyanın gücünü yansıttığının bilincinde olarak kutluyoruz.

Tarihçesi

Birleşmiş Milletler’in kuruluşundan (24 Ekim 1945) bu yana, çevirmenler 51 kurucu ulusun tümünü aynı sayfada bir araya getirmede büyük rol oynadılar. Bu nedenle BM, tüm uygarlıkların ve ilgili kültürlerin sürdürülebilir kalkınmanın çok önemli sağlayıcıları olduğunu kabul etmektedir.

BM, profesyonel çeviri işini bir sanat ve ticaret olarak kabul eder. Çevirmenler, Birleşmiş Milletler tüzüğünü destekler ve küresel takdiri hak eder.

1953 yılında Uluslararası Çevirmenler Federasyonu Uluslararası Çeviri Günü’nü başlattı. Birleşmiş Milletler, profesyonel çevirinin ulusları birbirine bağlamasının, barışa, anlayış, uzlaşı ve gelişmeye teşvik etmesinin rolünü vurgulayan bir yasa tasarısını kabul etmiştir.

24 Mayıs 2017 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda alınan kararla Uluslararası Çeviri Federasyonu tarafından 1953 yılından bu yana kutlanan 30 Eylül, 2017 yılında resmi olarak da Uluslararası Çeviri Günü olarak ilan etmiştir. Gün, dil uzmanlarının, dilsel olarak farklı uluslar arasında barışı, kalkınmayı ve dostluğu teşvik etmedeki rolünü onurlandırmaya adanmıştır.

Uluslararası Çevirmenler Federasyonu (International Federation of Translators), UNESCO ile operasyonel ilişkilerini sürdürmekte ve Uluslararası Çeviri Günü’nü teşvik etmektedir.

Neden 30 Eylül?

Birleşmiş Milletler tarafından 30 Eylül seçilmesinin nedeni çevirmenlerin koruyucu azizi olarak görülen, İncil’i Yeni Ahit’in Yunanca el yazmalarından Latince’ye çevirmesiyle tanınan Kuzeydoğu İtalya’dan bir rahip Aziz Jerome’un bayram günü olması sebebiyledir.

Aziz Jerome ayrıca İbranice İncil’in bazı kısımlarını Yunancaya çevirdi. İlirya soyundan geliyordu ve ana dili İlirya lehçesiydi. Okulda Latince öğrendi ve çalışmalarından ve seyahatlerinden öğrendiği Yunanca ve İbranice’yi akıcı bir şekilde biliyordu. Jerome, 30 Eylül 420’de Beytüllahim yakınlarında öldü.

• 10 Aralık 1948 tarihinde Birleşmiş Milletler, ırk, cinsiyet, dil veya din ne olursa olsun insan haklarına saygıyı teşvik eden evrensel insan hakları bildirgesi (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi) kabul eder.
• 1991 yılında Uluslararası Çeviri Günü’nün ilk resmi kutlaması gerçekleştir.
• 2017 yılında ise 30 Eylül, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Uluslararası Çeviri Günü olarak ilan edilmiştir.

Uluslararası Çeviri Günü 2025 Teması: Güvenebileceğiniz Bir Geleceği Şekillendirmek

Her yıl 30 Eylül’de kutlanan Uluslararası Çeviri Günü, 2025 yılında son derece anlamlı ve günümüz koşullarına uygun bir tema ile karşımıza çıkıyor: “Translation, shaping a future you can trust.” yani “Güvenebileceğiniz Bir Geleceği Şekillendiren Çeviri.”

Bu tema, küresel ilişkilerin giderek kırılganlaştığı, bilgi kirliliğinin arttığı ve barışın hassas bir dengede olduğu çağımızda, insana dayalı güvenin ne kadar hayati olduğunu vurguluyor. Peki bu temayı nasıl anlamalı ve alt başlıklarla nasıl detaylandırmalıyız?

Neden “Güven”?

Günümüzde, teknolojik gelişmeler hayatımızı kuşatsa da, dijitalleşmenin beraberinde getirdiği belirsizlikler ve derinleştirdiği güven sorunları, insani becerilerin değerini bir kat daha artırıyor. Çevirmen ve tercümanlar, sadece sözcükleri değil, kültürleri, niyetleri ve güveni de bir dilden diğerine taşıyarak küresel diyaloğun ve anlayışın mihenk taşı oluyorlar. Bu tema, tam da bu noktaya parmak basıyor: İnsanın, yapay zekanın sınırlarını aşan bağlamsal anlayışı ve etik sorumluluğu olmadan, gerçek anlamda güvenilir bir iletişim kurmak mümkün değil.

Temanın Anahtar Alt Başlıkları

1. Barış İnşasında ve Diplomaside Çevirinin Rolü

Uluslararası arenada barış müzakereleri, diplomatik görüşmeler ve küresel kriz yönetimi, kelimelerin en ince ayrıntısına kadar doğru aktarılmasını gerektirir. Bir hata, geri dönülemez sonuçlar doğurabilir. Profesyonel tercümanlar, yalnızca dilleri değil, kültürel ve politik bağlamları da yorumlayarak taraflar arasında şeffaf ve güvenilir bir diyalog köprüsü kurar. Birleşmiş Milletler’in bu günü resmi olarak kabul etmesindeki temel mantık da, çevirinin “ulusları birbirine bağlamak” ve “barışı teşvik etmek” gibi vazgeçilmez işlevidir.

2. Yapay Zeka Çağında İnsan Çevirmenin Vazgeçilmezliği

Makine çevirileri ve yapay zeka araçları inanılmaz bir hız ve erişilebilirlik sunuyor. Ancak, bir metnin veya konuşmanın ardındaki niyeti, espriyi, kültürel referansları veya sektörel terminolojinin inceliklerini tam olarak kavrayamazlar. İnsan çevirmen, bu noktada devreye girerek:

• Kültürel Uyarlama: Deyimleri, metaforları hedef kültüre anlam kaybı olmadan aktarır.
• Etik Denetim: Gizliliğe ve mesleki etik kurallara bağlı kalır.
• Kritik Sorgulama: Belirsiz bir ifadeyi, kaynak kişiye sorarak netleştirebilir.
  Özellikle hukuk, tıp ve finans gibi yüksek risk taşıyan alanlarda, bu insani müdahale, güvenin temel taşıdır.

3. Yerli Dillerin Korunmasında ve Güven İnşasında Çeviri

2025 temasının bir diğer önemli ayağı, yerli dillerin çevirisi ve bu topluluklarla güven ilişkisinin kurulmasıdır. Yerli diller, sadece bir iletişim aracı değil, bir kültürün ve kimliğin taşıyıcısıdır. Bu dillerde yapılacak çeviriler, doğruluk, kültürel hassasiyet ve manevi anlamın korunmasını gerektirir. Yapay zekanın bu alandaki potansiyel önyargıları ve veri güvenliği riskleri, çeviri sürecinde topluluk önderliğindeki, güvene dayalı insani iş birliğini daha da önemli hale getirmektedir.

4. Geleceği Birlikte Şekillendirmek: İş Birliği ve Eğitimin Önemi

“Güvenebileceğiniz bir gelecek” ancak disiplinler arası bir iş birliği ve sürekli eğitimle inşa edilebilir. Bir sonraki nesil çevirmenler, yapay zeka araçlarına hâkim olmanın yanı sıra, güçlü bir meslek etiği, eleştirel düşünme ve kültürlerarası iletişim becerileriyle donatılmalıdır. Bu, mesleğin geleceğini aktif olarak şekillendirmenin ve teknolojinin hizmetkar, insanın ise özne olduğu bir ekosistem yaratmanın anahtarıdır.

Özetle;

Uluslararası Çeviri Günü 2025 teması, çeviri mesleğini basit bir “kelime aktarımı” olmanın ötesine taşıyarak, onu küresel bir güven mimarı olarak konumlandırıyor. Geleceğin belirsizliklerle dolu olduğu bir dönemde, çevirmen ve tercümanlara düşen görev, teknolojinin sunduğu imkanlardan yararlanırken, insana özgü anlayış, sezgi ve etik değerleri koruyarak, dünyanın dört bir yanındaki insanlar için daha anlaşılır, daha adil ve güvenebileceğimiz bir gelecek inşa etmektir.

Çok dillilik, Birleşmiş Milletler’in temel değerlerinden biridir.

Kimlik, iletişim, sosyal entegrasyon, eğitim ve gelişim için karmaşık etkileri olan diller, insanlar ve gezegen için stratejik öneme sahiptir.

Dillerin kalkınmada kültürel çeşitliliğin ve kültürlerarası diyalogun aynı zamanda herkes için kaliteli eğitimin sağlanmasında ve işbirliğinin güçlendirilmesinde, kapsayıcı bilgi toplumları inşa etmede ve kültürel mirası korumada ve bilim ve teknolojinin faydalarını sürdürülebilir kalkınmaya uygulamak için siyasi iradeyi harekete geçirmede hayati bir rol oynadığına dair artan bir farkındalık vardır.

Halklar arasında uyumlu iletişimde önemli bir faktör olan çok dillilik, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından da Örgütün temel değeri olarak kabul edilmektedir. Hoşgörüyü teşvik ederek, çok dillilik, daha fazla etkinlik, daha iyi performans ve geliştirilmiş şeffaflığın yanı sıra, BM organizasyonlarına, çalışmalarına herkesin etkin ve artan katılımını sağlar.

BM’nin kaç resmi dili var?

Birleşmiş Milletler tercümanları, resmi dilleri istenen lehçeye çevirerek iletişim boşluğunu doldurur. Ayrıca sahada gerçek zamanlı çeviri hizmetleri sağlarlar ve hassas diplomatik bilgilerin işlenmesinden sorumludurlar.

1946’da beş Resmi Dil; İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca ve Çince, Birleşmiş Milletler’in resmi dilleri olarak kabul edilmiştir.

Bugün Birleşmiş Milletlerin altı resmi dili vardır: Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce, Rusça ve İspanyolcadır.

“Çeviri olmasaydı, kendi ülkemin sınırlarıyla sınırlı kalırdım. Çevirmen benim en önemli müttefikim. Beni dünyayla tanıştırıyor.” – İtalyan yazar İtalo Calvino

Dünya Çeviri Günü Neden Önemlidir?

Her kültür küresel saygıyı hak eder. Kültürünüzün ve dilinizin küresel sahnede temsil edildiğini görmek onur vericidir. Çevirmenler, dünya liderlerini dillerini terk etmeye zorlamak yerine, ana dillerini onurlandırmak için akıllarını ve çok dilli bilgeliklerini ödünç verirler.

Dil, zorlayıcı sorgulama uygulamalarından etkili görüşmeye geçişin anahtarıdır. Küresel barış, farklılıklarımızı bir kenara bırakıp ortak bir amaç için bir araya gelme yeteneklerimize dayanır. Çevirmenler iki farklı kültür ve dil arasında köprü vazifesi görür. Küresel sahnede dil bir engeldir. Yorulmak bilmeyen ve kıymeti gün geçtikçe artan tercümanlarımız sayesinde bunun üstesinden gelebiliriz.

Tercümanlık harika bir kariyer seçimi olabilir. Giderek küreselleşen bir dünyada, çevirmenler için tonlarca iş fırsatı var. Uluslararası seyahat fırsatlarının artması ve ticaret pazarlarının küreselleşmesi nedeniyle çevirmenlerin çalışmaları giderek artan bir öneme sahip olduğu görülmektedir. Kariyerinizde bir dönüm noktası arıyorsanız ve birden fazla dil konuşabiliyorsanız, çeviri sektörünün size ihtiyacı var.

2025 Dünya Çeviri Günü Ne Zaman?

Uluslararası Çeviri Günü her yıl 30 Eylül’de kutlanır. Bu gün, dil profesyonellerinin çalışmalarını takdir etmek için bir fırsat sunuyor. Aynı zamanda ulusları bir araya getirmede önemli bir rol oynar ve dünya barışını ve güvenliğini güçlendirir.

• 2025 – 30 Eylül Salı
• 2026 – 30 Eylül Çarşamba

“Tercüme olmasaydı sessizliğin içindeki şehirlerde yaşıyor olurduk.” – George Steiner

Hangi ülkelerin tek resmi dili vardır?

Yalnızca bir resmi dili olan ülkeler Arnavutluk, Fransa, Almanya ve Litvanya’dır. Türkiye Cumhuriyetinin devlet dili olan Türkçe aynı zamanda Türkiye’nin tek resmî dilidir.

Bu yazılar da ilginizi çekebilir;

• En Çok Dile Çevrilen Kitaplar
• Dünya Kitap Günü
• Dünya Arap Dili Günü
• 16 Ekim Sözlük Günü
• Uluslararası Okuryazarlık Günü
• 23 Ocak El Yazısı Günü
• Okuryazarlık Kavramı ve Türleri