Dünya Diyabet Günü neden 14 Kasım’da kutlanıyor? 2023 Dünya Diyabet Günü’nün teması nedir? 2023 Dünya Diyabet Günü Ne Zaman, Hangi Gün kutlanacak? Diyabet Günü nasıl ortaya çıktı? Diyabet nedir? Diyabetin ana nedeni nedir? Diyabet çeşitleri nelerdir? Hangi ülkede en çok şeker hastalığı var? En düşük diyabet hangi ülkede var? Diyabet bir hastalık mı? Şeker hastası kan bağışı yapabilir mi? Diyabeti nasıl önleyebilirsiniz? Şeker hastalığı genetik midir? Diyabet tedavi edilebilir mi?
İşte Dünya Diyabet Günü hakkında bilmeniz gerekenler; tarihçesi ve kökeni, dünyada ve Türkiye’de bugünkü güncel istatistikleri
14 Kasım Dünya Diyabet Günü
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Dünya Diyabet Federasyonu’nun (IDF) tarafından, 1921 yılında insülini bularak diabet hastası milyonlarca hastanın tedavisini mümkün kılan Fredrick Bantig‘in doğum yıl dönümü anısına 14 Kasım tarihini Dünya Diyabet Günü olarak kutlanmasına karar verilmiştir.
Dünya Diyabet Günü, 2006 yılında Birleşmiş Milletler’in 61/225 sayılı kararın kabul edilmesiyle resmi bir Birleşmiş Milletler Günü oldu. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu da 2007’den itibaren 14 Kasım Günü’nü resmi olarak “Dünya Diyabet Günü” olarak tanımıştır.
Diyabet Gününün Amacı
Yaşamımızı olumsuz etkileyen diyabetin sebepleri, belirtileri, tedavisi ve neden olabileceği organ tahribatları açısından halkı aydınlatmak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlenen Dünya Diyabet Günü ülkemizde de Sağlık Bakanlığı öncülüğünde kutlanmaktadır.
1955 yılında kurulan Türk Diabet Cemiyeti (TDC), öncülüğünde diyabetin önlenmesi, korunma yolları ve tedavisi hakkında toplumun bilinçlenmesi ve farkındalığın arttırılması ve öneminin vurgulanması amaçlarıyla Sağlık Bakanlığı bünyesinde “Türkiye Diyabet Programı” yürütülmektedir.
Dünyada 463 milyon diyabet hastası var. Dünya üzerinde körlüğün, böbrek yetmezliğinin, travmaya bağlı olmayan bacak kayıplarının, kalp krizi ve inmelerin en sık nedeni diyabettir.
Türkiye, Avrupa’da diyabetin en sık görüldüğü ülke konumunda. Bu şekilde artış devam ederse Türkiye’de 2045 yılında, dünyada erişkin toplumda en fazla diyabetlinin yaşadığı ilk 10 ülke arasına gireceği öngörülüyor.
Diyabet Günü Etkinlikleri
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelen diyabetin önlenmesi, diyabet hakkında farkındalığın arttırılması, şeker hastalığına ve hastaların sorunlarına dikkat çekmek amacıyla Sağlık Bakanlığı bünyesinde çeşitli özel ve kamu hastanelerinde, sağlık kuruluşlarında ve üniversitelerde birçok etkinlik, panel ve sunum gerçekleştirilmektedir.
Sosyal Medya üzerinden #Dünyadiyabetgünü ve #WorldDiabetesDay hashtag’i ile güncel Diyabet Günü etkinliklerini takip edebilirsiniz.
“Diyabet mücadele ister. Erken tanıyla, bir hayat fark eder.”
Dünya Diyabet Günü teması
Her yıl Dünya Diyabet Günü etkinlikleri ve kampanyaları, bir veya daha fazla yıl boyunca devam eden özel bir temaya odaklanır. 2021-2023 teması, Diyabet Bakımına Erişim (Access to Diabetes Care) olarak belirlenmiştir.
- Dünya çapında milyonlarca diyabetli insan tedavi ve bakıma erişemiyor.
- Diyabetli kişiler, durumlarını yönetmek ve komplikasyonlardan kaçınmak için sürekli bakım ve desteğe ihtiyaç duyarlar.
Daha fazla bekleyemeyiz:
- İlaç, teknoloji, destek ve tedavi, ihtiyacı olan tüm diyabetli insanlara sağlanacak.
- Hükümetler diyabet bakımı ve önleme yatırımlarını artıracak.
- İnsülinin keşfinin yüzüncü yılı, diyabetli 460 milyondan fazla insan ve risk altındaki milyonlarca insan için anlamlı bir değişiklik meydana getirmek için eşsiz bir fırsat sunuyor.
Şimdi değilse ne zaman?
Diyabet Nedir?
Diyabet, pankreasın yeterince insülin üretmediği, hatta hiç üretemediği kronik bir hastalıktır. Halk arasında genellikle şeker hastalığı olarak bilinen tıptaki adı ile Diabetes Mellitus, vücuttaki insülin hormonunun hiç üretilememesi veya vücudun ihtiyacını karşılayacak kadar üretilememesi, ya da üretilen insülinin yeterince etki gösterememesine bağlı olarak ortaya çıkan kronik ve ilerleyen bir hastalıktır. Diyabetin iki tipi vardır.
İnsülin, vücutta pankreas tarafından salgılanır, aldığımız besinlerden alınan şekerin hücre içine girerek enerji olarak kullanılabilmesi için anahtar vazifesi görür. İnsülinin yokluğu veya etkisizliği sonucu hücre içine giremeyen şeker kanda yükselmeye başlar.
Araştırmalara göre, Türkiye’de 20 yaş üzeri kişilerin yaklaşık %14’ünde diyabet hastalığı bulunmaktadır. Ülkemizde yaklaşık 9 milyon diyabet hastası ve 12 milyona yakın prediyabet hastası var. Yani yetişkin nüfusta her 3 kişiden 1’i diyabetlidir. Prediyabetli hastaların %70’i diyabete ilerlemektedir.
Diyabet Tarihi Nedir?
Diyabet terimi, tıp dilindeki tam adı diabetes mellitus’un kısaltılmış halidir. Diabetes mellitus, Yunanca şifon anlamına gelen diyabet kelimesinden ve Latince ballı veya tatlı anlamına gelen mellitus kelimesinden türetilmiştir. Bunun nedeni, diyabette fazla şekerin idrarda olduğu gibi kanda da bulunmasıdır. 17. yüzyılda “pissing evil” (işeyen kötülük) olarak biliniyordu.
Diyabet, aslında bilinen en eski hastalıklardan birisidir. Hastalık olarak muhtemelen MÖ 250 civarında Memphis’li Apollonius tarafından keşfedilmiştir. Diyabet ilk olarak 1425 civarında yazılmış tıbbi bir metinde diyabete şeklinde İngilizce olarak kaydedilmiştir. 1675 yılında Thomas Willis diyabet kelimesine “mellitus” kelimesini eklemiştir.
İnsülini kim keşfetti?
Diyabetin tarihi, aslında bilinen en eski hastalıklardan birisinin tarihidir. İnsülin, Kanadalı tıp doktoru Frederick Banting ve tıp öğrencisi Charles Best tarafından 1921 yılında Toronto’da yapılan çalışmalarda keşfedilmiştir.
Frederick Banting, Charles Best ve kimyager meslektaşları Collip, Toronto Üniversitesi’nde ineklerin pankreaslarından insülin hormonunu saflaştırdı. Böylece, Banting ve laboratuvar direktörü MacLeod, 1923’te Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nü aldı.
11 Ocak 1922’de Toronto General Hospital’da hayırsever bir hasta olan 14 yaşındaki Leonard Thompson, şeker hastalığını tedavi etmek için insülin alan ve enjekte eden ilk kişi oldu. Thompson, 27 yaşında zatürreeden ölmeden önce 13 yıl daha yaşadı.
Tip 1 ve tip 2 diyabetin ayırt edilmesi
Tip 1 ve Tip 2 diyabetin farkı nedir?
1936’da Sir Harold Percival (Harry) Himsworth, yayınladığı çalışmasında tip 1 ve 2 diyabeti farklı varlıklar olarak ayırt etti.
Tip 1 diyabet hastaları insülin üretmez. Tip 2 diyabet hastaları ise insüline olması gerektiği kadar yanıt vermez ve daha sonra hastalık nedeniyle genellikle yeterli insülin üretemez.
Diyabetin ana nedeni nedir?
Diyabet hastalığının ana nedeni vücutta bulunan insülin hormonu üretiminin herhangi bir nedenle yetersiz olması veya hiç olmaması, ya da vücut dokularının insüline karşı duyarsız hale gelmesidir. 2 tipi bulunan diyabet hastalığının en yaygın görülen ve genellikle 35-40 yaş üzeri bireylerde ortaya çıkan türü Tip 2 diyabettir.
Diyabet tedavi edilebilir mi?
Günümüzde ilerleyen tıp teknolojileri sayesinde diyabet hastalığı ile mücadelede önemli adımlar ve ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak Şeker hastalığı yani diyabet, kronik bir hastalık türüdür. Şeker hastalığı ömür boyu tedavi gerektiren bir rahatsızlıktır.
Araştırmalar diyabette tam olarak bir iyileşme olmadığını söylese de zamanında ve doğru bir tedaviyle hastalık geriler ve diyabeti olmayanlar gibi aktif ve sağlıklı bir yaşam sürdürülebilir.
Şeker hastalığı genetik midir?
Şeker yani diyabet hastalığının gelişiminde, kişinin yaşam tarzı ve alışkanlıkları en büyük etken olsa da genetik faktör etkisinin de olduğu araştırmalar sonucu ortaya konmuştur. Bilim insanları, birkaç gen mutasyonunu daha yüksek bir diyabet riskiyle ilişkilendirmiş, bazı genlerin diyabet riski taşıdığı ortaya çıkmıştır.
Hangi ülkede en çok şeker hastalığı var?
2023 verilerine göre Çin, yaklaşık 141 milyon kişinin bu hastalıktan muzdarip olduğu, dünya çapında en fazla şeker hastasının bulunduğu ülkedir. 2045 yılına kadar Çin’in yaklaşık 174 milyon diyabet hastası olacağı tahmin ediliyor.
Hindistan, dünyanın diyabet başkenti olarak bilinir ve çoğu evde diyabet ya da ‘şeker hastalığı’ olan bireyler mevcuttur. Diyabet, öncelikle Hindistan’daki tüm yaş gruplarında endişe verici bir şekilde artan bir yaşam tarzı durumudur ve daha genç nüfus arasındaki prevalans da %10’un üzerine çıkmıştır.
Diyabet Gerçekleri ve Rakamlar
IDF Diyabet Atlası, diyabetin küresel etkisine ilişkin en son rakamları, bilgileri ve tahminleri sunmaktadır.
- 2021 yılında 537 milyon yetişkin (10 kişiden 1’i) diyabetle yaşıyordu. Bu sayının 2030’da 643 milyona, 2045’te ise 783 milyona çıkması bekleniyor .
- Diyabetli neredeyse 2 yetişkinden 1’ine (%44) tanı koyulamamaktadır. Bu sayı dünya nüfüsuna göre yaklaşık 240 milyon kişiye tekabül etmektedir. Çoğunlukta tip 2 diyabet hastalığı olduğu tahmin edilmektedir.
- Diyabetli her 4 kişiden 3’ünden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.
- 541 milyon yetişkinin tip 2 diyabete yakalanma riski yüksek.
- 1,2 milyondan fazla çocuk ve ergen (0-19 yaş) tip 1 diyabetle yaşıyor.
- Diyabet 2021’de 6,7 milyon kişinin ölümüne neden oldu.
- Diyabet, 2021’de en az 966 milyar dolarlık sağlık harcamasından sorumluydu ; bu, sağlık hizmetlerine harcanan küresel toplamın %9’unu oluşturuyor.
- 6 canlı doğumdan 1’i (21 milyon), hamilelikte yüksek kan şekerinden (hiperglisemi) etkilenmektedir.
Dünya genelinde diyabet istatistikleri
Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri CDC’ye göre, dünya çapında 463 milyon yetişkin diyabet hastası var. Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde, nüfusun %10,5’i olan 34,2 milyon yetişkin diyabet hastasıdır.
Sağlık hizmeti ve klinik odaklı araştırmacılar için yüksek kalitede yayın yapan uluslararası bir dergi Diabetes Research and Clinical Practice’e göre Dünya çapında yarım milyardan az insan diyabetle yaşıyor ve bu sayının 2030’da %25, 2045’te ise %51 artması bekleniyor.
2019 yılında küresel diyabet görülme sıklığının %9,3 (463 milyon kişi) iken 2030 yılına kadar %10,2 (578 milyon) ve 2045 yılına kadar %10,9 (700 milyon) olacağı tahmin edilmektedir.
Türkiye’de diyabet oranı giderek yükseliyor
Uluslararası Diyabet Federasyonu (International Diabetes – IDF) tarafından diyabetin toplumda görülme sıklığını gösteren güncel araştırma verilerine göre Türkiye’de 20-79 yaş aralığında yaklaşık 7 milyon diyabet hastası olduğunu ve bu rakamın toplam yetişkin nüfusun yaklaşık %15’ine denk geldiğini göstermektedir.
Her yedi kişiden birinde Türkiye, Avrupa’daki en yüksek diyabet prevalansına sahiptir. 2020’te yayınlanan en son DSÖ verilerine göre Türkiye de Diyabet Ölümleri toplam ölümlerin 17,900’una veya 4.60%’sine ulaştı.
Diyabetin Logosu?
Mavi daire, diyabetin evrensel sembolüdür. 2006 yılında diyabete dünya genelinde ortak bir kimlik vermek için International Diabetes Federation (Uluslararası Diyabet Federasyonu) tarafından tanıtılmıştır.
Sembol şunları hedefler;
- Diyabet konusunda farkındalık yaratmak için mevcut tüm çabaları desteklemeyi
- Yeni faaliyetlere ilham vermeyi, diyabeti halkın dikkatine sunmayı
- Diyabetle mücadeleye destek göstermek için bir yol sağlamayı
2023 Dünya Diyabet Günü Ne Zaman, Hangi Gün?
Bu yıl Dünya Diyabet Günü (WORLD DIABETES DAY) : 14 Kasım 2023 Salı günü kutlanacak.
Yıllara Göre Dünya Diyabet Günü Tarihleri
- 2023 – 14 Kasım Salı
- 2024 – 14 Kasım Perşembe
- 2025 – 14 Kasım Cuma
2023 Diyabet Haftası Ne Zaman?
14 Kasım’ı içine alan hafta Türkiye genelinde Diyabet ve Obezite Haftası olarak kutlanır. Bu yıl ülkemiz genelinde 13-19 Kasım tarihleri arasında “Diyabet Haftası” kutlanacaktır.
Benzer Konular
- 19 Kasım Dünya Tuvalet Günü
- Dünya Vegan Günü
- 24 Kasım Öğretmenler Günü
- Kasım Ayı Önemli Günler ve Haftalar
Kaynaklar:
- https://www.turkdiab.org/
- http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11953758
- https://worlddiabetesday.org/
