Quds Günü ve Jerusalem Day (Yom Yerushalayim) nedir, neden kutlanıyor? Kudüs, Jerusalemile aynı şey midir? Kudüs modern zamanın İsrail’i mi? Kudüs’ün günümüzdeki önemi nedir? Kudüs’te her yıl aynı tarihte kutlanan iki zıt anma: Müslümanların direniş simgesi Quds (Kudüs) Günü ile İsrail’in zafer bayramı Jerusalem Day arasındaki çarpıcı farklar.
Kudüs’ün farklı anlamları: Quds Günü ve Jerusalem Day arasındaki farkları, bu iki önemli günün anlamlarını ve Kudüs’le olan ilişkilerini keşfedin.
Kudüs’ün İki Yüzü: Quds Günü ve Jerusalem Day
Bir Şehir, İki Tarih
Kudüs, üç semavi din için kutsal kabul edilen bir şehir olarak tarih boyunca sayısız çatışmaya sahne oldu. Bugün bile, aynı topraklarda iki zıt anma: Müslümanların direniş simgesi Quds Günü ve İsrail’in zafer bayramı Jerusalem Day (Yom Yerushalayim) kutlanıyor. Peki bu iki gün neden bu kadar çatışmalı? İşte tarihsel arka plan, kutlama biçimleri ve günümüzdeki yansımaları…
Kudüs’te Her Yıl Aynı Tarihte Kutlanan İki Zıt Anma
Dünyanın en kutsal şehirlerinden biri olan Kudüs, her yıl iki farklı ideolojiyi temsil eden günle anılıyor: Müslüman dünyasının direniş sembolü olan Quds Günü ve İsrail’in zafer bayramı olarak kutladığı Jerusalem Day (Yom Yerushalayim). Bu iki gün, sadece siyasi farklılıkları değil, aynı zamanda dini, tarihi ve toplumsal çatışmayı da gözler önüne seriyor.
Jerusalem Day (Yom Yerushalayim) Nedir?
Tarihçesi ve Anlamı:
Jerusalem Day, İsrail tarafından İbrani takvimine göre 28 İyar‘da kutlanan ulusal bir bayramdır. Bu gün, 1967 Altı Gün Savaşı sonucunda Doğu Kudüs'”n İsrail tarafından ele geçirilmesini ve şehrin “yeniden birleşmesini” simgeler.
- Kökeni: 1967 Altı Gün Savaşı‘nda Doğu Kudüs’ün ele geçirilişi.
Kutlama Biçimi:
- Sinagoglarda Hallel duası okunur.
- Kudüs tarihi hakkında eğitici etkinlikler düzenlenir.
- Geçit törenleri, partiler, devlet anmaları yapılır.
- 1967 savaşında ölenler anılır.
📅 2025’te Jerusalem Day, İbrani takvimine göre 28 İyar – 26 Mayıs Pazar gününe denk geliyor.
Kutlama Şekli:
- Milliyetçi yürüyüşler (Mescid-i Aksa çevresinde)
- Sinagoglarda Hallel duaları
- Resmî törenler ve askerî geçitler
Tartışmalar
- Mescid-i Aksa’ya Yahudi grupların girişi, her yıl şiddet olaylarına yol açar.
- Uluslararası toplum, “işgalin kutlanması” olarak eleştirir.
Quds Günü Nedir? (Yevm’ul-Kuds) Direnişin Sembolü
Tarihçesi ve Anlamı:
Quds Günü, 1979 yılında İran lideri Ayetullah Humeyni tarafından ilan edilmiştir. Ramazan ayının son Cuması, İslam dünyasında Kudüs’ün İsrail işgalinden kurtuluşu için bir direniş günü olarak kabul edilir.
- Kuruluş: 1979’da İran İslam Devrimi lideri Ayetullah Humeyni tarafından ilan edildi.
- Amacı: İsrail işgaline karşı İslam dünyasında farkındalık yaratmak.
Kutlama Biçimi:
- Müslümanlar “Kudüs İslam’ındır” sloganlarıyla yürüyşler düzenler.
- Kudüs’teki İsrail varlığına karşı protestolar yapılır.
- Filistin’e destek mitingleri organize edilir.
📅 2025’te Quds Günü, 28 Mart Cuma günü kutlandı.
Kimler Katılır?
- İran, Lübnan Hizbullahı, Filistinli gruplar başta olmak üzere tüm İslam coğrafyasında protestolar düzenlenir.
- Türkiye’de Diyanet’in özel hutbesi ve İBB’nin sembolik etkinlikleriyle anılır.
Tarihin ve Kimliğin Çarpıştığı Nokta: Kudüs Günü vs Jerusalem Day (Tarihsel Arka Plan)
Kudüs’ün Statüsü
| Dönem | Durum |
| Osmanlı (1517-1917) | Barış içinde üç din bir arada |
| İngiliz Mandası (1917-1948) | Yahudi göçü artışı |
| 1948 Arap-İsrail Savaşı | Batı Kudüs İsrail, Doğu Ürdün kontrolünde |
| 1967 Altı Gün Savaşı | İsrail, Doğu Kudüs’ü işgal etti |
Kudüs’ün İsimleri
- Arapça: القدس (El-Quds) → “Kutsal”
- İbranice: ירושלים (Yerushalayim) → “Barış Şehri” (ironik!)
- Batı Dilleri: Jerusalem
Kudüs Günü (Quds Day):
- 🏛 Nedir? Kudüs'”teki İsrail varlığına karşı direniş sembolü.
- ☭ Kimler kutlar? İran başta olmak üzere çok sayıda Müslüman ülkede halk ve STK’lar.
- ⏰ Ne Zaman? Ramazan’ın son Cuması.
- 👊 Nasıl? Yürüyüşler, sloganlar, direniş mesajları.
Jerusalem Day:
- 🏛 Nedir? Kudüs’ün yeniden İsrail kontrolüne geçmesi.
- ⛪ Kimler kutlar? İsrail devleti ve Siyonist topluluklar.
- ⏰ Ne Zaman? 28 İyar (bu yıl 26 Mayıs).
- 🎉 Nasıl? Kutlamalar, geçitler, milliyetçi törenler.
Quds Günü’nün Tarihçesi
Quds Günü ilk kez 1979’da İran İslam Devrimi’nin hemen ardından ilan edildi. İran’da, Ümmet bilinciyle Kudüs için sembolik bir direniş günü ilan edilen bu tarih, zamanla Lübnan, Irak, Pakistan, Yemen ve Türkiye gibi ülkelerde de anılmaya başladı.
Jerusalem Day’in Tarihsel Arka Planı
Altı Gün Savaşı (1967) sırasında İsrail, Ürdün kontrolü altındaki Doğu Kudüs’ü ele geçirdi. Bu, İsrail açısından şehrin “bütünleşmesi” anlamına gelirken, Müslümanlar açısından Mescid-i Aksa’nın işgalinin başlangıcı olarak görülür.
Aynı Kudüs, İki Düşman: Tarihin En Sıcak Çatışmasının Perde Arkası
- Kudüs’ün İbranice ismi nedir? Yerushalayim (Yerüşalayim)
- İsrail’in ana dili nedir? İbranice (Hebrew)
- İsrail’in ordusu ne kadar güçlü? Orta Doğu’nun en donanımlı ordularından biri olup, nükleer kapasiteye sahip olduğu düşünülür.
Kudüs Hakkında İlginç Şaşırtıcı Gerçekler
- Üç büyük dine (Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam) göre kutsal sayılır.
- Mescid-i Aksa, Kıyamet Kilisesi ve Äİnâk Duvarı (Ağlama Duvarı) aynı bölgede yer alır.
- Kudüs, dünyadaki en eski yerleşim yerlerinden biridir.
- Dünyanın en çok kuşatılan şehri (26 kez)
- Üç din için kutsal mekânlar:
- Müslümanlar: Mescid-i Aksa
- Yahudiler: Ağlama Duvarı
- Hristiyanlar: Kıyamet Kilisesi
- UNESCO: Eski Şehir, “Tehlike Altındaki Dünya Mirası” listesinde
Kudüs Hakkında Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Kudüs Ne Zaman İsrail Kontrolüne Geçti?
- 1967 Altı Gün Savaşı‘nda İsrail, Ürdün’ün elindeki Doğu Kudüs’ü işgal etti.
- 5-10 Haziran 1967 arasındaki savaş sonunda:
✅ Batı Kudüs zaten 1948’den beri İsrail’deydi.
✅ Doğu Kudüs (Mescid-i Aksa’nın bulunduğu bölge) ele geçirildi. - 1980’de İsrail, Kudüs’ü “birleşik başkent” ilan etti (BM tarafından tanınmıyor).
2. Kudüs’ün Statüsü Uluslararası Hukukta Nedir?
- BM Kararı 478 (1980): İsrail’in ilhakı geçersiz sayılıyor.
- Çoğu ülke elçiliklerini Tel Aviv’de tutuyor (ABD 2018’de Kudüs’e taşıdı).
- Filistin Devleti, Doğu Kudüs’ü başkent kabul ediyor.
3. Mescid-i Aksa’ya Yahudiler Girebilir mi?
- Evet, ancak ibadet yasak.
- İsrail yasalarına göre Yahudilerin dua etmesi yasak (statüko korunuyor).
- Ancak milliyetçi gruplar Jerusalem Day’de provokasyon yapıyor.
4. Quds Günü ile Jerusalem Day Neden Aynı Tarihte Değil?
- Jerusalem Day: İbrani takvimi (28 İyar) → 2025’te 26 Mayıs
- Quds Günü: Hicri takvim (Ramazan’ın son Cuması) → 2025’te 28 Mart
5. Kudüs’te Kaç Yahudi ve Filistinli Yaşıyor? (2025 Verileri)
| Grup | Nüfus | Vatandaşlık Durumu |
| Yahudiler | 580.000 | Tam İsrail vatandaşı |
| Filistinliler | 350.000 | Çoğu “daimi oturum” statüsünde |
6. İsrail Kudüs’ü Neden Bu Kadar Önemsiyor?
- Dini Sebepler: Ağlama Duvarı, Süleyman Mabedi inancı
- Siyasi Sebepler: “Bölünmez başkent” söylemi
- Güvenlik: Stratejik yüksek tepeler
7. Filistinliler Kudüs’te Oy Kullanabiliyor mu?
- Hayır. Doğu Kudüs’teki Filistinliler:
- İsrail seçimlerinde oy kullanamaz (vatandaş değiller).
- Filistin seçimlerinde oy kullanmaları İsrail tarafından engelleniyor.
8. Kudüs’te Hangi Diller Konuşuluyor?
- Resmi Dil: İbranice
- Yaygın Diller: Arapça, İngilizce, Rusça
- Tabelalar: Çoğunlukla İbranice-Arapça çift dilli
9. Kudüs modern zamanın İsrail’i mi?
Hayır, Kudüs modern zamanın İsrail’i değildir; Kudüs, bir şehir, İsrail ise bir devlettir. Ancak Kudüs, modern İsrail devletiyle çok yakından bağlantılı ve tartışmalı bir konudur. Detaylı açıklamak gerekirse:
10. Kudüs nedir, neresidir?
- Kudüs, Ortadoğu’da, hem Yahudilik, Hristiyanlık hem de İslam için kutsal kabul edilen bir tarihi şehirdir.
- Binlerce yıllık geçmişi olan bu şehir, üç büyük dinin tarihine damga vurmuştur.
- Bugün hem İsrail hem de Filistin tarafından başkent olarak talep edilmektedir.
11. İsrail nedir?
- İsrail, 1948’de kurulmuş modern bir devlettir.
- Birleşmiş Milletler’in 1947’deki taksim planı sonrası kurulan bu devlet, ağırlıklı olarak Yahudilerden oluşur.
- Kudüs, İsrail’in kendi anayasasında “başkent” olarak belirtilmiştir. Ancak bu uluslararası alanda tam olarak tanınmamaktadır.
12. Kudüs İsrail’in başkenti mi?
- İsrail, Kudüs’ü bölünmemiş ve ebedi başkenti olarak ilan etmiştir. Fakat bu statü tartışmalıdır ve evrensel olarak tanınmamaktadır.
- Fakat uluslararası toplumun büyük bir kısmı (özellikle BM), Kudüs’ün statüsünü tartışmalı sayar.
- Birçok ülke, diplomatik temsilciliklerini Tel Aviv’de bulundurur (bazı ülkeler son yıllarda elçiliklerini Kudüs’e taşıdı, örneğin ABD).
13. Kudüs Filistin’in de başkenti mi?
- Filistinliler, Doğu Kudüs’ü gelecekteki Filistin Devleti’nin başkenti olarak görmek istiyor.
- Bu nedenle Kudüs, İsrail-Filistin çatışmasının merkezinde yer alır.
Kudüs, modern İsrail’in bir şehri olsa da, tek başına İsrail’in yerine geçen bir şey değildir. Ama siyasi, dini ve kültürel olarak çok önemli bir merkezdir.
14. Batı Kudüs ve Doğu Kudüs Arasındaki Fark Nedir?
- Batı Kudüs: İsrail kontrolünde, çoğunlukla Yahudi nüfusun yaşadığı, modern ve siyasi kurumların bulunduğu bölge. 1948 Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra İsrail’in kontrolünde kaldı. Doğu Kudüs, bu dönemde Ürdün’ün kontrolündeydi.
- Doğu Kudüs: 1967’de İsrail tarafından işgal edilen, Filistinli Arap nüfusun ağırlıkta olduğu, uluslararası hukukta “işgal altındaki toprak” olarak kabul edilen bölge.
- 1967 (Altı Gün Savaşı): İsrail, Doğu Kudüs’ü işgal etti ve daha sonra ilhak etti (uluslararası alanda bu ilhak tanınmamaktadır).
- Günümüzdeki Kontrol:
- Batı Kudüs: İsrail’in tam kontrolü altında. İsrail devletinin resmi kurumları burada bulunur.
- Doğu Kudüs: İsrail tarafından askeri ve idari olarak kontrol ediliyor, ama Filistinliler burayı gelecekteki Filistin Devleti’nin başkenti olarak görüyor.
15. Mescid-i Aksa Nerede?
- Mescid-i Aksa, Eski Şehir (Old City) denilen surlarla çevrili tarihi bölgede bulunur. Bu bölge, Doğu Kudüs’ün bir parçasıdır.
- Aynı bölgede Kubbetü’s-Sahra, Ağlama Duvarı ve Kutsal Kabir Kilisesi gibi diğer kutsal yapılar da vardır.
- Mescid-i Aksa, İslam dünyası için Mekke ve Medine’den sonra en kutsal üçüncü mescittir.
- İsrail işgali altında olmasına rağmen, Müslümanların yönetimine bırakılmıştır.
Son Söz: Kudüs Kimin?
“Kudüs, tarihin en çok sahiplenilen şehri. Belki de gerçek sahibi, onu paylaşmayı başarabilenler olacak.”
Sonuç: Kudüs Sadece Bir Şehir Değil
Kudüs, yüzyıllardır süregelen bir kimlik, inanc ve egemenlik savaşının sembolü haline gelmiştir. Quds Günü ile Jerusalem Day arasındaki fark, aslında şehrin kime ait olduğu sorusunun cevabında yatıyor. Bu fark, sadece siyasi değil; tarihi, dini ve duygusal bir çatışmadır.
Barış Mümkün mü?
Kudüs, tarihin en kanlı çatışmalarına sahne olurken, Quds Günü ve Jerusalem Day iki tarafın travmatik hafızasını yansıtıyor. Çözüm:
✔️ Uluslararası garantili iki devletli formül
✔️ Mescid-i Aksa statüsünün korunması
✔️ Yerleşimci şiddetinin durdurulması
“Kudüs, sadece bir toprak parçası değil; insanlığın ortak vicdanıdır.”
– Edward Said
#KudüsÇatışması #QudsGünü #JerusalemDay #Kudüs #Filistin #İsrail
Kaynaklar: UNRWA, B’Tselem, CIA World Factbook, UNOCHA, İsrail İstatistik Bürosu
Bu yazılar da ilginizi çekebilir;
- Peygamberler Şehri Kudüs Hakkında Bilgiler
- İslam’da ilk inşa edilen Cami
- Emevi Camii: Dini ve Tarihi Önemi
- İslamiyetin Doğuşu
