Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure: Tevbe Suresi’nin 7 Sırrı

Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure: Tevbe Suresi’nin 7 Sırrı! Tevbe Suresi Neden Besmelesiz? Besmelesiz başlayan sure hangisidir? Bu surenin başında neden besmele yoktur? Tevbe sûresinde neden besmele çekilmez? Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure, Berae suresi neden besmele ile baslamaz? Tevbe Suresi’nin iniş sebebi hakkında detaylı bilgiler ve Tevbe suresinin hikmeti nedir? İşte 7 Şaşırtıcı Sır ve Okuma Kuralları!

Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure: Tevbe Suresi’nin 7 Sırrı

Kur’an-ı Kerim’de 114 sure bulunur ve 113’ü ‘Bismillahirrahmanirrahim‘ ile başlar. Ama sadece 1 tanesi ‘Bismillah’ ile başlamıyor! Peki neden sadece Tevbe Suresi istisna? İşte bu tarihsel, ilmi ve edebî sırrın arkasındaki 7 şaşırtıcı gerçek nedir?

Tevbe Suresi, aynı zamanda ‘Berâe Suresi’ olarak da bilinir ve Kur’an’ın en sert üsluplu surelerinden biridir.

Kur’an-ı Kerim’de her surenin başında yer alan “Bismillahirrahmanirrahim” (Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla) ifadesi, bir istisna dışında tüm surelerde yer alır. O tek istisna ise Tevbe Suresi’dir. Bu durum, yüzyıllardır alimlerin, müfessirlerin ve araştırmacıların dikkatini çekmiş; hem tarihsel hem teolojik pek çok açıklamaya konu olmuştur.

Peki ama neden? İşte Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure Tevbe Suresi’nin besmelesiz oluşunun ardındaki 7 derin sır:

---

1. Savaş ve Uyarı Suresi Olması

Tevbe Suresi, Müslümanların Bizans’a karşı çıktığı Tebük Seferi döneminde inmiştir. Sure boyunca savaş çağrısı, münafıkların ifşası ve müşriklere yönelik kesin uyarılar bulunur.

“Bismillahirrahmanirrahim” ise rahmet ve merhamet mesajı taşır. Bu yüzden bu surede rahmet değil, ilahi gazap ön plandadır.

• Surenin başında müşriklere yönelik savaş ilanı ve antlaşmaların feshi gibi sert ifadeler yer alır. Besmele, “rahmet ve emniyet” anlamı taşıdığından, bu üslupla çeliştiği için konmamıştır 268.
• Hz. Ali’nin rivayetine göre: “Besmelede eman vardır, oysa bu sure kılıçla inmiştir” 

“Rahmân ve Rahîm” olan Allah’ın adıyla başlayan bir sure, savaş ve tehdit içeremezdi. Bu zıtlık nedeniyle besmele yer almaz.

---

2. Müşriklerle Yapılan Antlaşmaların Feshi

Surenin ilk ayeti, müşriklerle yapılan barış antlaşmalarının bozulduğunu ilan eder:

“Beraeetün mine’llahi ve resûlihi…”

“Allah’tan ve Resulü’nden müşriklere bir ültimatomdur.” (Tevbe 1)

Bu ayetle birlikte, İslam’ın barışçıl davet evresinden siyasi egemenlik evresine geçtiği görülür. Bu da besmelenin klasik işlevini geçersiz kılar.

---

3. Münafıkların İfşası

Tevbe Suresi, Kur’an’da en fazla münafıklardan (ikiyüzlülerden) bahseden suredir. Savaş zamanı bahanelerle geri duranlar, fitne çıkaranlar, Medine’de İslam’ı sabote etmeye çalışanlar bu surede açıkça eleştirilir.

Böylesine sert, doğrudan ve suçlayıcı bir metnin başına rahmet çağrısı konması uygun görülmemiştir.

---

4. Hz. Osman Döneminde Mushaf Düzeninde Bilinçli Tercih

Kur’an’ın kitap haline getirildiği Hz. Osman döneminde, âlimler Tevbe Suresi’nin başına besmele koymamayı özellikle tercih etmişlerdir. Bazı sahabeler bu surenin aslında Enfal Suresi’nin devamı olduğunu düşünmüştür. Ancak konu bütünlüğü farklı olduğu için ayrı bir sure olarak kabul edilmiştir, ama başına besmele eklenmemiştir.

---

5. İki Sure Arasındaki Gizli Bağ: Enfal ve Tevbe

Tevbe Suresi, Enfal Suresi’nin hemen ardından gelir ve her iki sure de savaşla ilgilidir. Enfal Suresi’ne besmele ile başlanırken Tevbe’ye başlanmaz.

Bazı yorumculara göre bu, “rahmet ile gazap arasında farkı ayırt etme” amacı taşır. Enfal barış ve düzen getirirken, Tevbe bir “hesaplaşma” sürecidir.

---

6. Kâbe ve Mescid-i Haram’ı Temizleme Misyonu

Tevbe Suresi, müşriklerin artık Kâbe’yi tavaf edemeyeceğini ve Mescid-i Haram’a yaklaşamayacaklarını ilan eder (Tevbe 28). Bu, İslam’ın tevhid esasına dayalı temizlik hareketinin bir parçasıdır.

Bu ayetlerle birlikte Kâbe, yalnızca Allah’a kulluk edenlerin sembolü haline gelir ve bu sürecin keskinliği, besmelenin yumuşak yapısıyla çelişir.

---

7. Teolojik ve Ruhsal Derinlik: Allah’ın Rahmeti İçinde Bile Uyarı Vardır

Bazı alimlere göre Tevbe Suresi, rahmetin başka bir yüzünü gösterir: uyanmak için tokat atmak da bir rahmettir. Bu sure, müminleri safları sıklaştırmaya, samimiyete ve adalete çağırır.

Rahmet bazen yumuşaklıkla, bazen de kararlılıkla tecelli eder. Tevbe, bu ikinci türdür.

---

Besmelesiz Başlayan Sure: Tevbe (Berâe) Suresi

Kur’an-ı Kerim’de Tevbe Suresi (Berâe Suresi), başında besmele bulunmayan tek suredir. Diğer tüm sureler “Bismillahirrahmanirrahim” ile başlarken, Tevbe Suresi doğrudan “Allah ve Resulünden, antlaşma yaptığınız müşriklere bir ültimatomdur” (9:1) ayetiyle başlar.

Tevbe Suresi’nde Besmelenin Olmamasının Nedenleri

İslam alimleri bu durumu şu sebeplerle açıklamıştır:

1. Savaş ve Tehdit İçeren İçerik
   • Surenin başında müşriklere yönelik savaş ilanı ve antlaşmaların feshi gibi sert ifadeler yer alır. Besmele, “rahmet ve emniyet” anlamı taşıdığından, bu üslupla çeliştiği için konmamıştır.
   • Hz. Ali’nin rivayetine göre: “Besmelede eman vardır, oysa bu sure kılıçla inmiştir”.
2. Enfal Suresi’nin Devamı Olma İhtimali
   • Tevbe Suresi, önceki sure olan Enfal Suresi ile konu ve üslup bakımından bağlantılıdır. Enfal’in son ayetleri savaş hükümleriyle biterken, Tevbe aynı tema ile başlar. Bu nedenle bazı alimler, iki surenin bir bütün olduğunu düşünmüştür.
3. Peygamberimizin (s.a.v.) Uygulaması
   • Hz. Muhammed (s.a.v.), bu surenin başına besmele yazdırmamış ve sahabeler de bu geleneği sürdürmüştür. Bu, Kur’an’ın orijinal halinin korunduğunu gösteren bir örnektir.
4. Antlaşmaların İptali ve Kesin Tavır
   • Surenin ilk ayetleri, müşriklerle yapılan antlaşmaların iptal edildiğini bildirir. Besmelenin rahmet vurgusu, bu kesin ve sert üslupla uyumlu görülmemiştir.

---

Tevbe Suresi’ni Okumaya Başlama Kuralları

Tevbe Suresi, Kur’an-ı Kerim’de besmele çekilmeden okunacak tek suredir. İşte dikkat edilmesi gerekenler:

1. Surenin Başından Okumaya Başlarken

• “Eûzü billâhi mineşşeytânirracîm” (Kovulmuş şeytandan Allah’a sığınırım) çekilir.
• Besmele okunmaz, direkt “Berrâetün minallâhi ve resûlihî…” (9:1) ayetiyle başlanır.

Neden?

• Hz. Osman (r.a.)’ın mushafındaki düzen böyledir.
• Peygamberimiz (s.a.v.) de bu sureyi besmelesiz okumuş ve yazdırmıştır.

2. Surenin Ortasından Okumaya Başlarken

• Hem eûzü hem besmele çekilir.
• Örneğin: “Eûzü billâhi mineşşeytânirracîm, Bismillâhirrahmânirrahîm” dedikten sonra okumaya başlanır.

3. Enfal Suresi’nden Tevbe Suresi’ne Geçerken

• Araya besmele konmaz, iki sure bitişik okunur.
• Sebep: Tevbe Suresi, Enfal’in devamı gibidir (ikisi de savaş hükümlerini içerir).

---

Önemli Uyarılar

✅ Doğru:

• Sadece eûzü çekerek başlamak.
• Ortadan okurken besmele eklemek.

❌ Yanlış:

• Surenin başında besmele okumak.
• Enfal ile Tevbe arasında besmele çekmek.

---

Kaynaklar:

• Buhârî, Tefsir 9;
• Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an-ı Kerim Meali (Tevbe Suresi notları).

Not: Bu kural, Kur’an’ın orijinal metninin korunduğunu gösteren önemli bir detaydır. Okurken dikkat edilmelidir.

Özet: Tevbe Suresi’nin besmelesiz oluşu, içeriğindeki savaş hükümleri ve tarihsel bağlamla ilişkilidir. Bu durum, Kur’an’ın sahih bir şekilde korunduğunun da bir kanıtıdır 

Sık Sorulan Sorular (FAQ)

➤ Tevbe Suresi’ni okurken besmele çekilir mi?

Hayır. Kur’an okuyuşunda da, namazda da Tevbe Suresi’ne besmelesiz başlanır.

➤ Tevbe Suresi’nde rahmet yok mu?

Elbette vardır. Ancak bu rahmet, uyanış ve arınma rahmetidir; şefkatli bir hatırlatmadan çok, tokat gibidir.

➤ Tevbe ve Berae aynı mı?

Evet. Tevbe Suresi’nin bir diğer ismi Berae Suresidir, “ilişik kesme” anlamına gelir.

➤ Tevbe Suresi’ne besmeleyle başlamak günah mı?

Hayır, günah değildir ancak sünnete aykırıdır. Hz. Peygamber (s.a.v.) bu sureyi besmelesiz okumuş ve yazdırmıştır.

➤ Tevbe Suresi eksik mi?

Hayır; bu, ilahi bir tercihtir ve hikmetleri vardır. Okuma adabı: Müslümanlar, Tevbe Suresi’ne besmele çekmeden başlayarak bu sünneti sürdürür.

---

Tevbe Suresi’nin İniş Sebebi ve Tarihsel Arka Planı

Tevbe Suresi (Berâe Suresi), Hicret’in 9. yılında (M. 631) vahyedilmiş ve özellikle Mekke’nin fethi sonrasındaki kritik olaylara cevap niteliği taşır. İşte sureyi tetikleyen temel olaylar ve içeriği:

1. Huneyn Savaşı ve Taif Kuşatması (Şevval 8 H./M. 630)

• Mekke’nin fethinden sonra Hevazin ve Sakif kabileleri, Müslümanlara karşı Huneyn Savaşı‘nı başlattı.
• Surenin 25-27. ayetleri, bu savaşta Müslümanların zaferi ve ganimetlerin paylaşımına dair hükümler içerir.

2. Müşriklerle Yapılan Antlaşmaların İptali

• Sebep: Mekke fethinden önce müşriklerle yapılan Hudeybiye Antlaşması gibi anlaşmalar, bazı kabileler tarafından ihlal edildi.
• 9:1-5. ayetler, müşriklerle yapılan antlaşmalara son verilmesini ve onlara 4 ay süre tanınmasını emreder:

“Allah ve Resulünden, antlaşma yaptığınız müşriklere bir ültimatomdur!” (Tevbe 9:1)

3. Tebük Seferi (Receb 9 H./M. 630)

• Bizans İmparatorluğu’nun Müslümanlara saldırı hazırlığı yaptığı söylentileri üzerine, Hz. Peygamber 30 bin kişilik orduyla Tebük’e sefer düzenledi.
• Surenin birçok ayeti, bu seferde:
  • Münafıkların bahaneler üretmesini (9:42-49),
  • Cihadın önemini (9:38-41),
  • Sadaka vermeyi teşvik edenleri (9:34-35) ele alır.

4. Münafıkların Faaliyetleri ve İç Tehdit

• Medine’deki münafık grubu, Müslümanları zayıflatmak için propaganda yapıyordu.
• 9:61-70. ayetler, münafıkların iftiralarını ve Mescid-i Dırar gibi yıkıcı faaliyetlerini açığa çıkarır.

5. Ehl-i Kitap ile İlişkiler

• Hristiyan ve Yahudilerin durumu da surede ele alınır:
  • Haraç (cizye) emri (9:29),
  • Necran Hristiyanlarıyla yapılan antlaşma örneği (9:10-12).

6. Matematiksel İşaretler

• 114 sure = 113 besmele + 1 besmelesiz sure:
  • Bu düzen, Kur’an’ın insan eliyle yazılamayacak bir uyumuna işaret eder.
  • Tevbe Suresi’nin 9. sırada yer alması da dikkat çekicidir:
    • 9. ayet: Müşriklere tanınan 4 aylık süre (tarihsel dönüm noktası).
    • 9 yıl: Hicretin 9. yılında inmesi (M. 631).

Surenin Öne Çıkan Mesajları

✔ Toplumsal arınma: Müşrik ve münafıklarla kesin ayrışma.
✔ Cihat ruhu: Tebük Seferi’yle “zor zamanlarda imtihan” teması.
✔ Adalet: Antlaşmalara sadakat gösterenlere adil davranılması (9:7).

Kaynaklar:

• Buhârî, Megāzî 78;
• Diyanet Tefsir, Cilt 3, s. 1-45;
• İbn Hişâm, es-Sîre, IV, 161-172.

Not: Tevbe Suresi, savaş hukuku ve toplumsal düzenlemeleri içeren en detaylı surelerden biridir. Besmelesiz başlaması da bu sert üslupla uyumludur.

Tevbe Suresi’nin “Berrâe” İle Başlamasının Anlamı ve İkinci İsminin Hikmeti

1. “Berrâe” Kelimesinin Anlamı ve Vurgusu

• Arapça köken: “Berâet” (بَرَاءَةٌ) kelimesi, “kesin ayrılık, ilişkiyi koparma, uzak durma” anlamına gelir.
• Ayetteki kullanımı:

“Berrâetün minallâhi ve resûlihî…”

“Bu, Allah ve Resulünden, kendileriyle antlaşma yaptığınız müşriklere bir ültimatomdur.” (Tevbe 9:1)

• Bu ifade, savaş hukukunun kesin bir bildirisi niteliğindedir.
• Hukuki terim olarak: Antlaşmaların feshedildiğine dair resmî bir ihtar.

2. Neden “Berâe Suresi” Denir?

• İsimlendirme sebebi:
  • Sure, ilk ayetindeki bu çarpıcı kelimeyle (berâe) başladığı için geleneksel olarak bu isimle anılır.
  • Kur’an’da ilk ayetindeki kelimeyle anılan diğer sureler:
    • “Yâ-sîn” (36. sure),
    • “Tâ-Hâ” (20. sure).
• Tarihsel bağlam:
  • Mekke’nin fethi (Hicretin 8. yılı) sonrası, müşrik kabilelerle yapılan antlaşmaların artık geçersiz olduğunu ilan eder.
  • 4 aylık süre tanınması (9:2-3), bu “ayrılığın” kesinliğini vurgular.

4. Neden İki İsim?

• Tevbe:
  • Surede müminlerin tövbesinin kabulü (9:102) ve münafıkların pişmanlığı (9:74) gibi konular işlenir.
  • İslam’da tövbe kapısının açık olduğunu hatırlatır.
• Berâe:
  • Siyasi ve hukuki bir çağrıdır: “Artık müşriklerle ilişkiniz kesildi!”
  • Hz. Ömer döneminde bu isimle anılırdı (Taberî, Tefsir).

5. İlginç Bir Detay: Mushaf Yazımı

• Hz. Osman mushafında sure, “Berâe” adıyla kaydedilmiştir.
• “Tevbe” ismi, sonraki dönemlerde içeriğindeki tövbe vurgusundan dolayı yaygınlaşmıştır.

6. Günümüzdeki Kullanım

• Türkiye’de: Daha çok “Tevbe Suresi” olarak bilinir.
• Arap dünyasında: “Sûretu’l-Berâe” de kullanılır.
• Dini literatürde: İki isim de geçerlidir (Örnek: Buhârî, “Berâe” ismini kullanır).

Özet: “Berâe”, surenin sert ve kesin üslubunu; “Tevbe” ise rahmet ve tövbe boyutunu simgeler. Bu iki isim, surenin hem uyarı hem de umut mesajı taşıdığını gösterir.

Kaynaklar:

• Taberî, Câmiu’l-Beyân, 10/95-97
• İbn Kesir, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, 4/128
• Diyanet İslam Ansiklopedisi, “Tevbe Suresi” maddesi

Peygamberimiz (s.a.v.), bu sureyi vahiy katiplerine besmele yazdırmamıştır.

“Peygamberimiz neden besmele yazdırmadı? İşte sahabelerin şahit olduğu o tarihi anlar…”

Kur’an-ı Kerim’in nâzil olduğu dönemde, her bir ayet ve sure, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) kontrolü altında vahiy kâtipleri tarafından yazılırdı. Bu kâtipler, Cebrail (a.s.) tarafından indirilen vahyi, Peygamberimiz’in okumasıyla kaleme alırlardı.

Her yeni sure indirildiğinde, Hz. Muhammed (s.a.v.), sure başına “Bismillahirrahmanirrahim” yazılmasını özellikle emrederdi. Çünkü bu ifade, surenin başladığını ve müstakil bir bütün olduğunu gösterirdi.

Ancak Tevbe Suresi’ne gelindiğinde bu olmadı.

Çarpıcı Verinin Arka Planı:

Hz. Peygamber (s.a.v.), vahiy kâtiplerine “besmele yazmayın” talimatı verdi.

Bu çok dikkat çekici bir durumdu, çünkü ilk defa bir sure “Besmelesiz” olarak yazılmıştı. Bu, şu anlamlara geliyordu:

Bu ifadenin dayandığı temel kaynaklar ve anlamı:

1. Vahiy Geleneğindeki Özel Durum:
   • Cebrail (a.s.) bu sureyi besmeleyle getirmemiştir (Taberî, Câmiu’l-Beyân).
   • Peygamberimiz, diğer surelerin aksine özellikle “besmele yazmayın” talimatı vermiştir.
2. Sahabe Uygulaması:
   • Hz. Ali: “Besmele rahmettir, bu sure ise müşrikler hakkında sert bir uyarıdır” (Buhârî, Tefsir 9/1).
   • İbn Abbas: “Besmele emniyet ifade eder, Tevbe Suresi ise antlaşmaların iptaliyle başlar” (Dârimî, Sünen).
   • Bazı sahabeler, Enfal Suresi’nin devamı olduğunu düşündü.
   • Ama konunun bütünlüğü nedeniyle ayrı bir sure olarak bırakıldı.
3. Kur’an’ın Korunmuşluğunun Kanıtı:
   • Bu detay, Kur’an’ın orijinal metninin tahrif edilmediğinin açık delilidir.
   • Hiçbir İslam alimi tarih boyunca “besmele eklenmeli” dememiştir.

İlginç Bir Ayrıntı:

Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure olan Tevbe Suresi’nin başlangıcındaki “Berrâe” kelimesi, Arapça’da sert bir üslup içerir. Besmelenin yumuşak tonuyla bu ifade çelişir. Bu nedenle:

• Besmele: “Rahman ve Rahim” vurgusu
• Tevbe 9:1: “Allah ve Resulünden bir ültimatom” ifadesi

Peygamber Efendimiz’in bu uygulaması, sahabenin ve sonraki alimlerin Mushaf tertibinde belirleyici oldu. Ne Hz. Ebubekir dönemindeki ilk Mushaf’ta, Ne de Hz. Osman’ın çoğalttığı Mushaf nüshalarında Tevbe Suresi’nin başında besmele yer almadı.

Kaynakça:

1. Buhârî, Sahih, Tefsir 9
2. Taberî, Câmiu’l-Beyân, 10/95
3. Diyanet İslam Ansiklopedisi, “Besmele” maddesi

📌 Sonuç

Kur’an’da Besmelesiz Tek Sure, Tevbe Suresi’nin besmelesiz başlaması, sadece bir istisna değil; Kur’an’daki ilahi stratejinin, tarihsel bağlamın ve ruhsal derinliğin eşsiz bir örneğidir. Her bir “sır”, Allah’ın hem gazabını hem rahmetini daha iyi anlamamıza katkı sağlar.

• Tevbe Suresi Arapça Okunuşu ve Türkçe Anlamı
• Tevbe Suresi Dilek İçin Nasıl Okunur?
• Tevbe Suresi 129. Ayet Anlamı ve Fazileti
• Tevbe Suresi 128. Ayet Sırları