Dünya Boğulmayı Önleme Günü nedir, ne zaman kutlanıyor? Anlamı, Önemi, ve Tarihçesi. Boğulma vakaları hangi ülkede en yüksek? Boğulmak acı verir mi? Boğulmanın en büyük nedeni nedir? Boğulmanın önlenmesi konusunda küresel bir rapor kim tarafından yayınlanıyor?
Dünya Boğulmayı Önleme Günü
Dünya Boğulmayı Önleme Günü (World Drowning Prevention Day) her yıl 25 Temmuz’da kutlanmaktadır. Bu gün, boğulmanın hem aileler hem de toplum üzerindeki yıkıcı ve uzun vadeli etkileri konusunda farkındalık yaratmayı ve aynı zamanda boğulmayı önlemenin hayat kurtarıcı yolları hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır.
Her yıl yaklaşık 236.000 kişi boğulmaktadır; bu durum genellikle 5-14 yaş arası çocuklarda daha yaygındır. Araştırmalar, kırsal kesimdeki çocukların ve gençlerin şehirlilere göre daha fazla boğulma riski taşıdığını göstermiştir.
25 Temmuz Dünya Boğulmayı Önleme Günü
Farkındalık ve Hayat Kurtaran Önlemler
Boğulma, dünya genelinde her yıl 236.000’den fazla insanın hayatını kaybetmesine neden olan, önlenebilir bir trajedidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ilan edilen 25 Temmuz Dünya Boğulma Önleme Günü, bu sessiz ancak yıkıcı risk hakkında farkındalık yaratmayı ve hayat kurtarıcı önlemleri yaygınlaştırmayı amaçlar. Bu özel gün, bireylerin, toplumların ve politikacıların harekete geçmesi için bir çağrı niteliğindedir.
25 Temmuz’un Dünya Boğulmayı Önleme Günü Olarak Seçilmesinin Nedeni:
Temmuz ayı özellikle kuzey yarımkürede yaz mevsiminin ve boğulma vakalarının en yoğun olduğu dönem. Sembolik olarak tatil sezonu başlangıcına denk gelerek plaj/havuz güvenliği vurgusu yapılıyor. Örneğin ABD’de Temmuz, en çok boğulma vakasının görüldüğü aydır (CDC verileri).
Dünya Boğulmayı Önleme Günü tarihleri
- 2025 – 25 Temmuz Cuma
- 2026 – 25 Temmuz Cumartesi
- 2027 – 25 Temmuz Pazar
- 2028 – 25 Temmuz Salı
- 2029 – 25 Temmuz Çarşamba
🌊 “25 Temmuz, sessiz kâbusu hatırlama ve önlem alma günüdür.”
Boğulmayı Önleme Günü’nün Tarihçesi
Dünya Boğulma Önleme Günü – World Drowning Prevention Day, BM Genel Kurulu’nun A/RES/75/273 sayılı Küresel Boğulma Önleme Kararı ile Nisan 2021’de kutlanmaya başlanmıştır.
- 28 Nisan 2021’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından resmen kabul edildi.
- İlk kez 2021’de kutlanmaya başlandı.
Boğulma, ağız ve burnun suya daldırılması veya batırılması sonucu oluşan bir boğulma türüdür. Ölümcül boğulmaların çoğu tek başına veya başkalarının mağdurun durumundan habersiz olduğu veya yardım edemediği durumlarda meydana gelir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yakın zamanda çocuklara sudan uzak güvenli alanlar sağlanması, onlara yüzme öğretilmesi ve boğulma kaynaklı ölümlerin önlenmesi için sel riski yönetiminin iyileştirilmesi gerektiğini vurguladı.
Her yıl en az 236.000 kişi boğuluyor; Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, boğulma, 1-24 yaş arası çocuklar ve gençler arasında ilk 10 ölüm nedeninden biri. Bir açıklamaya göre, düşük ve orta gelirli ülkelerde boğulma kaynaklı ölümlerin %90’ından fazlası kuyularda, evsel su depolama tanklarında, nehirlerde ve göllerde meydana geliyor. Kırsal kesimdeki çocuklar ve gençler ise orantısız bir şekilde etkileniyor.
Birleşmiş Milletler, okul öncesi çocuklar için su kaynaklarından uzakta, güvenli ve yeterli bakıma sahip yerler (örneğin kreşler) sağlamayı da içeren birkaç önleyici tedbir açıkladı. Diğer önleyici tedbirler arasında yüzme ve su güvenliği eğitimi, çevredekilere güvenli kurtarma eğitimi, suya erişimi kontrol eden bariyerler kurulması, güvenli kurtarma becerileri ve boğulan kişilerin canlandırılması öğretilmesi ve güvenli tekne, gemi ve feribot seferleri düzenlemelerinin oluşturulması ve uygulanması yer alıyor.
Dünya Boğulma Önleme Günü (25 Temmuz) Neden Önemlidir?
- Sessiz Tehlikeye Dikkat Çeker: Boğulma çoğu zaman sessiz ve hızlı gerçekleşir, farkındalık hayat kurtarır.
- Küresel Bir Sorun: Her yıl 236.000+ kişi boğularak hayatını kaybediyor (WHO).
- Önlenebilir Bir Risk: Basit önlemlerle (yüzme eğitimi, çocuk gözetimi, CPR bilgisi) ölümler %50+ azaltılabilir.
- Çocukları Korur: 5 yaş altı çocuklar en riskli grup; güvenlik önlemleri acil ihtiyaç.
- Toplumsal Hareket: WHO, UNICEF ve yerel kuruluşlarla su güvenliği politikaları geliştirmeyi teşvik eder.
“Unutmayın: Boğulma bir kaza değil, önlenebilir bir ihmaldir.”
Boğulmanın Küresel Boyutu: Çarpıcı İstatistikler
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, boğulma vakaları en yüksek oranda Bangladeş, Tayland ve Vietnam gibi Güneydoğu Asya ülkelerinde görülmekte olup, özellikle muson mevsiminde sel baskınları ve yoğun su yolları nedeniyle yılda binlerce can kaybı yaşanmaktadır. Bu ülkeleri Afrika’da Gana ve Tanzanya takip etmektedir.
Türkiye’de ise boğulma vakaları en çok yaz aylarında Karadeniz’in güçlü akıntılı sahilleri ve göletlerde meydana gelmektedir.
- Her yıl 236.000+ kişi boğularak hayatını kaybediyor.
- 5 yaş altı çocuklar, en yüksek risk grubunu oluşturuyor.
- Boğulma vakalarının %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde görülüyor.
- Türkiye’de yaz aylarında artan boğulma vakaları, özellikle güvenlik önlemi alınmayan havuz ve sulama kanallarında yoğunlaşıyor.
Boğulmanın altı aşaması nelerdir?
Boğulma, hızlı ve sessiz gelişebilen bir durumdur ve genellikle 6 aşamada gerçekleşir. İşte boğulmanın tıbbi olarak kabul edilen aşamaları:
1. Şaşkınlık (Surprise)
- Kişi beklenmedik bir şekilde suya düşer veya suyun kontrolünü kaybeder.
- Panik başlar, nefes tutulur veya ani nefes alma çabası görülür.
2. Nefes Tutma (Voluntary Apnea)
- Kişi içgüdüsel olarak nefesini tutar (20-60 saniye).
- Su yutmamak için çaba gösterilir, ancak oksijen seviyesi düşmeye başlar.
3. Solunum Mücadelesi (Respiratory Struggle)
- Nefes tutma dayanılmaz hale gelir ve laringospazm (ses tellerinin kapanması) oluşabilir.
- Su ciğerlere girmese bile oksijen yetersizliği nedeniyle bilinç kaybı başlar.
4. Bilinç Kaybı (Unconsciousness)
- Hipoksi (oksijen eksikliği) nedeniyle kişi bilincini kaybeder.
- Laringospazm devam ederse “kuru boğulma” (dry drowning) denilen durum oluşur.
5. Solunum Durması (Respiratory Arrest)
- Laringospazm çözülür, su akciğerlere dolar.
- Kalp atışı hala devam eder ancak solunum durmuştur.
6. Kalp Durması (Cardiac Arrest)
- Oksijen yetersizliği nedeniyle kalp durur.
- 4-6 dakika içinde müdahale edilmezse beyin hasarı veya ölüm gerçekleşir.
Önemli Uyarılar:
- Boğulma sessizdir; çırpınma veya bağırma beklemeyin.
- Hızlı müdahale (CPR, suni solunum) hayat kurtarır.
- Çocuklarda sığ suda bile (örneğin küvet, kova) boğulma riski vardır.
“Boğulma önlenebilir bir trajedidir. Güvenlik önlemleri ve ilk yardım bilgisi hayat kurtarır.”
Boğulmayı Önlemek İçin 5 Kritik Adım
- Çocukları Asla Yalnız Bırakmayın → Sığ suda bile (örneğin küvetlerde) boğulma riski vardır.
- Yüzme Becerilerini Geliştirin → Temel yüzme eğitimi, çocuk ve yetişkinler için hayat kurtarıcıdır.
- Güvenlik Bariyerleri Kullanın → Havuz çevresine 1,5 metre yüksekliğinde çit yapılmalıdır.
- Cankurtaran ve İlk Yardım Eğitimi → CPR (kalp masajı) bilmek, boğulma vakalarında %50’ye varan hayat kurtarma oranı sağlar.
- Alkol ve Riskli Davranışlardan Kaçının → Açık denizde yüzme, tehlikeli dalışlar ve alkol sonrası su aktivitelerinden uzak durun.
Boğulma Nedenleri ve Risk Faktörleri
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre boğulmanın en büyük nedeni, özellikle çocuklarda ve gençlerde yetersiz gözetim ve güvenlik önlemlerinin eksikliği olarak öne çıkmaktadır. CDC’nin çarpıcı istatistiğine göre, çocuk boğulmalarının %70’i ebeveynlerin gözetimi altında gerçekleşmekte ve sadece 20 saniye gibi kısa bir sürede bile trajik sonuçlar doğurabilmektedir.
Bu risk faktörlerini alkol tüketimi (%50 vakada etken), yüzme bilmeme (düşük gelirli bölgelerde %85 oranında) ve tehlikeli su koşullarında yüzme (rip akıntıları, yüksek dalga gibi) takip etmektedir. Özellikle 1-4 yaş grubunda boğulma, kazara ölümlerin başlıca nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır.
Not: WHO, 25 cm derinliğindeki suyun bile çocuklar için ölümcül olabileceği konusunda uyarmaktadır.
Boğulursanız ne olur?
Boğulma, vücudu oksijenden mahrum bırakır ve bu da organlara, özellikle de beyne zarar verebilir. Doktorlar, kişileri oksijen eksikliği ve boğulmaya sıklıkla eşlik eden diğer sorunlar (dalıştan kaynaklanan omurilik yaralanmaları gibi) açısından değerlendirir. Tedavi, oksijen eksikliği ve diğer sorunların giderilmesine odaklanır.
Boğulursanız ne kadar yaşayabilirsiniz?
Boğulma anında hayatta kalma süresi kişiye ve koşullara göre değişir. Genellikle su yutmaya başladıktan sonra 2-3 dakika içinde bilinç kaybı, 4-6 dakikada kalp durması gerçekleşir. Soğuk suda bu süre uzayabilir (10+ dakika), ancak ilk 1 dakikadaki müdahale hayat kurtarıcıdır. Boğulma çoğunlukla sessiz gerçekleştiğinden, çırpınma beklemeyin – acil yardım çağırın ve CPR’a başlayın.
Not: Profesyonel yüzücüler daha uzun dayanabilir, ancak bu istisnadır.
Boğulmanın Acı Verip Vermediği:
Boğulma sırasında ilk 30-60 saniye şiddetli panik ve nefes darlığı hissedilir (akciğerlere su dolarken yanma hissi olabilir). Ancak 2-3 dakika içinde bilinç kaybı gerçekleştiğinden, acı hissi kısa sürer. Soğuk suda bilinç daha çabuk kapanır.
Dünya Boğulma Önleme Günü (25 Temmuz) Nasıl Kutlanır?
Dünya Boğulma Önleme Günü, suda boğulma vakalarını önlemek ve toplumsal farkındalık yaratmak amacıyla çeşitli etkinliklerle kutlanır. İşte bu günü anlamlı kılmak için yapılabilecekler:
1. Eğitim ve Bilinçlendirme Kampanyaları
- Yüzme ve Su Güvenliği Eğitimleri: Okullarda, spor merkezlerinde veya plajlarda ücretsiz yüzme dersleri ve su güvenliği seminerleri düzenlenir.
- İlk Yardım ve CPR Eğitimleri: Boğulma vakalarında hayat kurtaran CPR (kardiyopulmoner resüsitasyon) tekniklerini öğreten workshop’lar organize edilir.
- Broşür ve Sosyal Medya Paylaşımları: Boğulmanın sessiz ve hızlı ilerleyen bir risk olduğunu vurgulayan infografikler ve videolar paylaşılır.
2. Toplumsal Etkinlikler
- Sahil ve Havuz Güvenliği Stantları: Plajlarda cankurtaranların gözetiminde bilgilendirme stantları kurulur, çocuklara su güvenliği oyunları öğretilir.
- Kurtarma Tatbikatları: Acil durum senaryoları canlandırılarak hızlı müdahalenin önemi gösteriir.
- Çocuklara Yönelik Aktiviteler: Kreşlerde veya yaz kamplarında su kenarında güvenlik kurallarını öğreten oyunlar düzenlenir.
3. Politikalar ve Altyapı Geliştirme Çalışmaları
- Yerel Yönetimlerle İşbirliği: Güvenli yüzme alanları oluşturmak, tehlike arz eden su kaynaklarına bariyerler koymak gibi önlemler için çağrılar yapılır.
- Cankurtaran ve AED (Otomatik Defibrilatör) Zorunluluğu: Halka açık havuz ve plajlarda cankurtaran bulundurulması ve AED erişiminin artırılması savunulabilir.
4. Medya ve Sanat Yoluyla Farkındalık
- Belgesel ve Kısa Film Gösterimleri: Boğulmanın psikolojik ve sosyal etkilerini anlatan filmler yayınlanır.
- Ünlü Destekçilerin Katılımı: Sporcular veya sanatçıların su güvenliği mesajları vermesi teşvik edilir.
5. Küresel İşbirlikleri
- STK’lar ve Uluslararası Kuruluşlarla Ortak Projeler: UNICEF, WHO gibi kuruluşlarla düşük gelirli bölgelerde yüzme eğitim programları yürütülür.
- Fon Toplama Kampanyaları: Yüzme eğitimi alamayan çocuklar için bağış toplanabilir.
Önemli Not: Boğulma önlenebilir bir trajedidir. Basit önlemlerle (çocukların gözetimi, can yeleği kullanımı, CPR bilgisi) binlerce hayat kurtarılabilir.
Türkiye’de ve Dünyada Neler Yapılıyor?
- WHO Küresel Eylem Planı: 2030’a kadar boğulma vakalarını %50 azaltma hedefi bulunuyor.
- Türkiye’de STK’ların Çalışmaları: Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu (TSSF), plajlarda ücretsiz cankurtaran eğitimleri veriyor.
- Yerel Yönetimler: Güvenli yüzme alanları oluşturulması ve tehlikeli sularda uyarı levhaları konulması sağlanıyor.
Boğulma Hakkında Şaşırtıcı Gerçekler: Bilmediğiniz 10 İlginç Bilgi
Boğulma, çoğu zaman sessiz ve beklenmedik şekilde gerçekleşen bir trajedidir. İşte boğulmayla ilgili en şaşırtıcı ve az bilinen gerçekler:
1. “Kuru Boğulma” (Dry Drowning) Gerçek Mi?
- Evet! Bazı durumlarda az miktarda su bile laringospazm (nefes borusunun ani kapanması) yaparak oksijen alımını engeller. Kişi sudan çıksa bile 1-24 saat sonra nefes yetmezliğiyle hayatını kaybedebilir.
2. Çocuklar 5 cm Derinlikte Boğulabilir
- Bir kova su, küvet veya süs havuzu bile küçük çocuklar için ölümcül olabilir. CDC verilerine göre, 5 yaş altı çocukların %70’i ebeveynlerinin gözü önünde boğuluyor.
3. Boğulan Kişi Çığlık Atamaz
- Filmlerdeki gibi çırpınma ve bağırma olmaz! “Instinctive Drowning Response” (İçgüdüsel Boğulma Tepkisi) nedeniyle kişi ellerini suyun üstünde tutmaya çalışır, konuşamaz.
4. Yetişkinlerde Boğulmanın En Büyük Nedeni: Alkol
- ABD’deki boğulma vakalarının %50’si alkol kaynaklı. Alkol, yüzme yeteneğini %30 azaltır ve risk algısını köreltir.
5. Sıcak Havada Boğulma Riski Artar
- Ani suya atlama (özellikle terliyken) “soğuk şok” yaparak kalp krizine yol açabilir. Bu nedenle suya yavaş girmek hayat kurtarır.
6. Köpeklerde de “Kuru Boğulma” Görülür
- Evcil hayvanlar da yüzdükten sonra akciğer ödemi geçirebilir. Eğer köpeğiniz su yuttuktan sonra öksürük ve halsizlik gösteriyorsa acil veterinere götürün.
7. Boğulma, 5. En Yaygın Kazara Ölüm Nedeni
- WHO verilerine göre, trafik kazalarından sonra en çok ölüme yol açan kazalardan biri.
8. En Tehlikeli Yer: Sığ Sudan Derin Suya Geçiş
- Plajlardaki ani derinleşmeler, yüzücülerin paniklemesine ve akıntıya kapılmasına neden olur. “Rip Akıntısı” (çeken akıntı) en ölümcül su tehlikesidir.
9. CPR ile Kurtarma Şansı %45 Artar
- Boğulma sonrası ilk 4 dakikada yapılan CPR (kalp masajı), hayatta kalma şansını 2 katına çıkarır.
10. Afrika ve Asya’da En Çok Çocuklar Etkileniyor
- Bangladeş’te her gün 50 çocuk su kuyusu veya nehirlerde boğularak ölüyor. UNICEF, su çevresine basit çitler yaparak bu ölümleri %80 azaltmayı başardı.
Son Söz: Bilgi Hayat Kurtarır! “Kimse Boğulmasın!”
Boğulma, basit önlemlerle önlenebilir bir risktir. Yüzme öğrenmek, çocukları gözetlemek, alkolden kaçınmak ve CPR bilmek binlerce hayatı kurtarabilir. 25 Temmuz Dünya Boğulma Önleme Günü, bu konuda adım atma zamanı! Yüzme öğrenin, çocuklarınızı eğitin, CPR öğrenin ve bu bilgiyi paylaşın.
“Sudaki sessiz tehlikeyi görmezden gelmeyin!”
Sosyal Medya ile Farkındalık Yaratın!
- #DünyaBoğulmaÖnlemeGünü ve #SuGüvenliği etiketleriyle bilgi paylaşın.
- CPR eğitim videoları ve çocuklar için su güvenliği animasyonları paylaşarak daha fazla kişiye ulaşın.
Unutmayın, bir hayat kurtarmak, bir aileyi kurtarmaktır.
