Ayasofya’nın Tarihsel Kronolojisi

Ayasofya’nın Tarihsel Kronolojisi, 1500 yıldır İstanbul tarihine tanıklık eden eşsiz bir mimarlık san’at âbidesi olan Ayasofya tarihi

Ayasofya kaç yılda inşa edildi? Ayasofya kimin eseri ve kimin döneminde yapıldı? Ayasofya’nın tarihiyle ilgili merak edilenler

Yaklaşık 1000 yıl Kilise ve yeryüzünün en büyük katedrali olan, yaklaşık 500 yıl Cami ve 86 yıldır da müze olarak var olan Ayasofya, Bizans’ın Hristiyanlığa geçiş sembolü, Osmanlı’nın fetih simgesidir.

Ayasofya cami olarak ibadete açıldı

Cumhurbaşkanı Erdoğan Ayasofya’nın ibadete açılması kararını imzaladı. Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.

10 Temmuz 2020 Cuma günü, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması kararı sonrası ulusa seslendi.

Erdoğan, hazırlıkları süratle tamamlayarak 24 Temmuz Cuma günü, cuma namazıyla birlikte Ayasofya’yı ibadete açmayı planladıklarını söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Müze statüsünden çıkmasıyla birlikte Ayasofya Camisi’ne ücretli giriş uygulamasını da kaldırıyoruz.” dedi.

Ayasofya’nın Tarihsel Kronolojisi

Ayasofya Camii ve Tarihsel Kronolojisi

Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.

360

Hristiyanlığı kabul eden ilk Roma imparatoru I. Konstantin’in oğlu II. Constantius tarafından inşa edilen yapı Hagia Sophia (Kutsal Bilgelik) anlamında isimlendirildi.

404

Birinci (ilk yapı) Ayasofya, Doğu Roma İmparatoru Arkadios’un eşi Evdokia’nın Ayasofya önüne gümüş kaplamalı bir heykelinin dikilmesi üzerine çıkan ayaklanmada yıkıldı.

415

Ayasofya, İmparator II. Theodosios tarafından yeniden inşa ettirildi. O dönemde yapı, ‘Büyük Kilise’ olarak tanımlanıyordu. Ahşap çatılı bazilika, mimar Rufinus tarafından inşa edilmişti.

532

İkinci Ayasofya, I. Justinianus döneminde çıkan Nika İsyanı sırasında çıkan yangında yakılıp yıkıldı.

532-534 Şimdiki Yapı

İmparator Justinian, öncekilerden daha büyük ve daha görkemli, üçüncü ve tamamen farklı bir bazilika inşa etmeye karar verdi.

Ayasofyanın günümüzdeki yapısı, İmparator Justinian tarafından dönemin ünlü bilim insanı fizikçi Miletli İsidoros ve Trallesli matematikçi Anthemius’a yaptırıldı.

Ağustos 553 ve 14 Aralık 557’deki büyük İstanbul depremleri ile ana kubbede ve doğu yarım kubbede çatlaklara neden oldu. Ana kubbe 7 Mayıs 558’deki bir sonraki deprem sırasında tamamen çöktü.

1204

Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Konstantinopolis’in ele geçirilmesi üzerine Ayasofya, Roma Katolik Kilisesine bağlı bir katedrale dönüştürüldü. 16 Mayıs’ta Latin imparatoru I. Baudouin, İmparatorluk tacını Ayasofya’da giyen ilk Latin İmparatoru oldu.

1261

Michael VIII Palaiologos tarafından 1261’de Konstantinopolis’in Bizans’ı yeniden ele geçirmesinde kilise harap bir haldeydi. Ayasofya tekrar Bizanslıların kontrolüne geçti.

1317’de imparator II. Andronicus, ölen karısı Irene’nin mirasıyla finanse edilerek dört yeni destek duvarla inşa edilmesini emretti.

1344 Ekim depreminden sonra kubbede yeni çatlaklar oluştu ve binanın bir kısmı 19 Mayıs 1346’da yıkıldı; sonuç olarak kilise, mimarlar Astras ve Peralta tarafından onarımların yapıldığı 1354 yılına kadar kapatıldı

1453 – 1481

İkinci Mehmet (Fatih Sultan Mehmet) 29 Mayıs 1453’te İstanbul’u fethetmesiyle Cami olarak yeniden düzenlendi.

Fatih Sultan Mehmet, fetihten sonra ilk Cuma namazını 1 Haziran 1453’te Ayasofya’da kıldı.

Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya Camisi Vakfı’nı kurdu. Ayasofya’nın ilk minaresi Fatih döneminde yapıldı.

Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya içine bir minber ve mihrap yaptırdı, medrese ve kütüphane ekletti.

1481-1512

Fatih’in oğlu II. Beyazıt döneminde camiye beyaz mermerden bir mihrap ve kuzeydoğu köşesine bir minare ekletildi.

1520-1566

Kanuni Sultan Süleyman fethettiği Macaristan’dan getirdiği iki kandili Ayasofya’ya hediye etti.

1566-1574

Ayasofya, II. Selim Döneminde Mimar Sinan tarafından eklenen dış istinat yapılarıyla takviye edilerek sağlamlaştırıldı.

1574-1595

III. Murat döneminde Helenistik dönemden kalma (MÖ IV. yüzyıl) Bektaşi taşından yapılma iki küp Ayasofya’nın tam ana salonuna yerleştirildi.

1603-1617

Padişah I. Ahmet döneminde geniş çaplı tamir ve bakım çalışması yapıldı ve mihraba besmele-i şerif yazdırıldı.

1623-1640

IV. Murat devrinde Ayasofya’nın içi hat levhalarla süslendi.

1703-1730

III. Ahmet Döneminde Ayasofya’nın hünkar mahfili yenilendi ve cami ortasına büyük bir top kandil asıldı.

1739’da Padişah I. Mahmut, bir kütüphane ile binanın yanına bir medrese, bir imarethane ve bir şadırvan ekletti.

1789-1807

III. Selim devrinde Ayasofya’da bulunan halıların tamamı değiştirildi.

1808-1839

II. Mahmut döneminde Ayasofya’da büyük çaplı tamir ve bakım çalışması yapıldı.

1847-1849

Ayasofya’nın Osmanlı dönemindeki en ünlü restorasyonlarından biri Sultan Abdülmecit’in emriyle gerçekleştirildi.

İtalyan mimar Gaspare Fossati, 1847’de Abdülmecid tarafından Ayasofya Camii’nin restorasyonu ile görevlendirildi. Ayasofya restorasyonu sırasında Hünkar Girişi cephe düzenlemesi, Hünkar Mahfili, Kasr-ı Hümayun ve Ayasofya Muvakkithanesi gibi ekler yaptı.

1930-1935

Ayasofya, restorasyon çalışmaları nedeniyle halka kapatıldı.

1934’te Ayasofya, 24 Kasım 1934 tarih ve 7/1589 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla müzeye çevrildi.

1985

Ayasofya, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine girdi.

10 Temmuz 2020

Danıştay 10. Dairesinin, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etmesiyle Ayasofya’nın cami olmasının önündeki yasal engel kalktı.

Ayasofya Cumhurbaşkanlığı kararıyla, cami olarak hizmete açılması için Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredildi.

• Ayasofya Camii’nde 86 Yıl Sonra İlk Namaz Kılındı
• Ayasofya kelime anlamı ve Sembolik Önemi
• Fatih’in Ayasofya için Bedduası (Ayasofya Vakfiyesi)